ਵਿੰਗ ਵਲੇਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਲਿਪੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਲਿਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲਿਖਤ ਵੀ ਸੁੰਦਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

3. ਗੁਰਮੁਖੀ ਦਾ ਹਰ ਅੱਖਰ ਨਿਸ਼ਚਤ ਧੁਨੀ/ਧੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰੋਮਨ ਦੇ ਤਾਂ ਕਈ ਅੱਖਰ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਦੋ-ਦੋ ਧੁਨੀਆਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ 'C, G. S ਆਦਿ। ਪਰ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦਾ ਇਕ ਅੱਖਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਕ ਧੁਨੀ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

4. ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਨਾਸਿਕਤਾ ਅਤੇ ਬਲ ਅਖੰਡੀ ਧੁਨੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਅੱਖਰ ਹਨ। ਨਾਸਿਕਤਾ ਲਈ ਬਿੰਦੀ ਅਤੇ ਟਿੱਪੀ, ਅਤੇ ਬਲ ਜਾਂ ਦਬਾਅ ਲਏ ਅੱਧਕ ।

5. ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੇ ਹਰ ਅੱਖਰ ਦੀ ਬਣਤਰ ਬੜੀ ਨਿਵੇਕਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੁਕਤੇ ਦੇ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਲਈ ਦੇਵ ਨਾਗਰੀ ਦੇ ਅੱਖਰ 'ਰ' (र) ਅਤੇ ਵ (व) ਲਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਕੱਠੇ ਲਿਖੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਖ (ख) ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।

6. ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਇਕ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਲਿਪੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਦੀ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਨ ਵਾਲਾ ਪੱਖ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਖਾਕੇ ਵਿਚ ਅੰਤਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਲਈ ਘੜੇ ਗਏ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਉਹ ਹਨ- ਖ਼, ਗ਼, ਜ਼, ढ़।

7. ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਇਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਲਿਪੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਇੰਜ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੇ ਖਾਕੇ ਵਿਚ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਢੰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਿਪੀ ਵਿਗਿਆਨਕਤਾ ਦੇ ਪੱਖ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ-

(ੳ) ਇਸ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਧੁਨੀਆਂ ਵੰਡ ਅਨੁਸਾਰ ਅੱਖਰ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ- ਪਹਿਲਾ ਸਵਰ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਅੱਖਰ ਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਵਿਅੰਜਨ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਅੱਖਰ ।

(ਅ) ਵਿਅੰਜਨ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਉਚਾਰਣ ਸਥਾਨ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਲਿਪੀ ਦੀ ਹਰ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਇਕੋ ਹੀ ਉਚਾਰਣ ਸਥਾਨ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਅੱਖਰ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਕ-ਵਰਗ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੱਖਰ ਕੋਮਲ ਤਾਲਵੀ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚ-ਵਰਗ ਦੇ ਅੱਖਰ ਸਖਤ ਤਾਲਵੀ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਆਦਿ।

(ੲ) ਹਰ ਕਤਾਰ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਉਚਾਰਨ ਢੰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਵੀ ਹੈ। ਹਰ ਕਤਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਅੱਖਰ ਨਾਦ ਰਹਿਤ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਗਰਲੇ ਤਿੰਨ ਨਾਦੀ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਕ, ਖ, ਚ, ਛ, ਟ, ਠ, ਤ, ਥ, ਪ, ਫ, ਨਾਦ ਰਹਿਤ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਅੱਖਰ ਹਨ ਅਤੇ ਗ, ਘ, ਙ, ਜ, ਝ. ਵ, ਡ, ਢ, ਣ ਆਦਿ ਨਾਦੀ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ।

(ਸ) ਗੁਰਮੁਖੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਪ੍ਰਾਣਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਵੀ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਹਰ ਕਤਾਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਤੀਜਾ ਅਤੇ ਪੰਜਵਾਂ ਅੱਖਰ ਅਲਪ ਪ੍ਰਾਣ ਧੁਨੀ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਦੋ ਮਹਾਂਪ੍ਰਾਣ ਧੁਨੀਆਂ ਚੋਂ)

(ਹ) ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਨਾਸਿਕਤਾ ਅਤੇ ਮੌਖਿਕਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਹਰ ਕਤਾਰ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਅੱਖਰ ਨਾਸਕੀ ਵਿਅੰਜਨ ਲਈ ਹੈ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਚਾਰ ਮੌਖਿਕ ਵਿਅੰਜਨਾਂ ਲਈ।

(ਕ) ਗੁਰਮੁਖੀ ਜਿੱਥੇ ਉਚਾਰਨ ਸਥਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਤਰਤੀਬੇ ਗਏ ਉਸੇ ਇਹ ਤਰਤੀਬ ਵੀ ਵੱਡੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਹੈ- ਪਿਛੋਂ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ਵੱਲ । ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਸਵਰਾਂ ਲਈ ਤਰਤੀਬ ਹੈ ੳ, ਅ, ੲ; 'ੳ' ਅਤੇ 'ੲ' ਅਗਲੀਆਂ ਨੂੰ। ਇਸ ਕ-ਵਰਗ, ਚ-ਵਰਗ, ਟ- ਵਰਗ ਆਦਿ ਦੇ ਅੱਖਰ ਵੀ ਪਿਛਲੇ ਉਚਾਰਨ ਸਥਾਨ (ਕੋਮਲ ਤੋਂ ਲੈ) ਅਗਲੇ ਉਚਾਰਨ ਸਥਾਨ (ਬੁਲ੍ਹਾਂ) ਤੱਕ ਤਰਤੀਬੇ ਗਏ ਹਨ।