ਜੁੜਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਲਿਪੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ। ਇੰਜ ਇਹ ਲਿਪੀ ਅਜਿਹੀ ਲਿਪੀ ਬਣੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਮੁਖਾਰ ਬਿੰਦ ਤੋਂ ਉਚਰੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਸੇ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ 'ਗੁਰਮੁਖੀ' ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋਇਆ।

ਕਈ ਤੱਥ ਅਜਿਹੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲਿਪੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਲਿਪੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨਤਾ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਹੇਠਲੇ ਨੁਕਤੇ ਭਲੀ-ਭਾਂਤ ਭਰਦੇ ਹਨ।

(1) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ 'ਪੱਟੀ'- ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ 'ਪੱਟੀ' ਗੁਰਮੁਖੀ ਅੱਖਰਾਂ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅੱਖਰ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।

(2) ਏਕਾਦਸੀ ਮਹਾਤਮ- 'ਏਕਾਦਸੀ ਮਹਾਤਮ' ਨਾਮ ਦੀ ਇਕ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਮਿਲੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅੱਕਰ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਦਾ ਸਮਾਂ 14ਵੀਂ- 15ਵੀਂ ਸਦੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਹੈ।

( 3 ) ਪਾਂਡਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਹੀਆਂ- ਹਰਦੁਆਰ ਅਤੇ ਪਿਹੋਵਾ ਦੇ ਪਾਂਡਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਹੀਆਂ ਜੋ 15ਵੀਂ-16ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਹਨ ਵਿਚ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

(4) ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ- ਕਈ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ ਜਿਲਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਇਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮਕਬਰੇ ਵਿਚੋਂ 15ਵੀਂ ਦੇ ਉਕਰੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਧਾਰ ਮਿਲੇ ਹਨ।

ਦਰਅਸਲ ਗੁਰਮੁਖੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਲਿਪੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਨਿਕਾਸ ਹੋਰ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਲਿਪੀਆਂ ਵਾਂਗ ਬ੍ਰਹਮੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਲਿਪੀ ਬ੍ਰਹਮੀ ਵਿਚੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈਆਂ ਉਹ ਲਿਪੀਆਂ ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧਤ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਰਿਹਾ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਗੁਰਮੁਖੀ, ਸ਼ਾਰਦਾ, ਟਾਕਰੀ ਅਤੇ ਲੰਡੇ ਪ੍ਰਮੁਖ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਲਿਪੀਆਂ ਵਿਚ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਂਝ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਰਦਾ ਅਤੇ ਟਾਕਰੀ ਦੇ ਸੈਂਤੀ-ਸੈਂਤੀ ਅੱਖਰ ਹਨ, ਲੰਡੇ ਦੇ ਤੀਹ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੇ ਪੈਂਤੀ।

ਬ੍ਰਹਮੀ ਲਿਪੀ ਨਾਲ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੀ ਸਾਂਝ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੇ ਅੱਠ ਅੱਖਰ ਬ੍ਰਹਮੀ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਵਾਲੇ ਹਨ । ਉਹ ਹਨ 'ਅ, ਚ, ਛ, ਟ, ਠ, ਧ, ਫ, ਬ' ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੇ ਦਸ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਬ੍ਰਹਮੀ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅੱਖਰ ਹਨ- 'ੲ, ਸ, ਹ, ਕ, ਗ, ਬ, ਦ, ਨ, ਪ, ਸ'।

ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਰਦਾ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਮਾਨਤਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਲਿਪੀਆਂ ਦੇ 16 ਅੱਖਰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਬਿਲਕੁਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਨ- 'ੲ, ਗ, ਘ, ਚ, ਛ, ਟ, ਠ, ਤ, ਥ, ਦ, ਧ, ਪ, ਫ, ਭ, ਮ, ਰ'

ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਤੇ ਲੰਡੇ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਵੀ ਚੋਖੀ ਸਮਾਨਤਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਮੋਟਾ ਅੰਤਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੰਡੇ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਲਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ ਜਦਕਿ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਉਂਜ ਬਹੁਤ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਸਮਾਨ ਹੈ।

ਉਪਰੋਕਤ ਚਰਚਾ ਤੋਂ ਇਹ ਨੁਕਤਾ ਭਲੀ ਭਾਂਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਬ੍ਰਹਮੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚੋਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਲਿਪੀ ਹੈ। ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿਪੀ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ । ਕਈ ਅੱਖਰ ਤਾਂ ਦੋਹਾਂ ਲਿਪੀਆਂ ਵਿਚ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਬਣਤਰ ਵਾਲੇ ਹੀ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਗ, ਟ, ਠ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ