ਆਟਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਪਾਓ, ਸਾਰਾ ਛਡਿਆ ਗੁਨ੍ਹ ।

ਬਹੂ ਅਯਾਨੇ ਫੂੜ ਸੀ, ਤਿਨ ਤਿਨ ਪਕਾਏ ਮੱਨ ।

ਨੂਹ, ਸਸ, ਮਾਂ ਧੀ, ਨਨਦ ਭਰਜਾਈ, ਰੋਟੀ ਕਿੱਨੀ ੨ ਵੰਡੇ ਆਈ।

ਇਹ ਛੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤਿੰਨ ਜਨੀਆਂ ਈ ਹਨ ।

 

ਗਤਾ-ਗਤ :—ਸੀਧੋ ਉਲਟੋ ਬਾਂਚਿਏ, ਏਕੈ ਅਰਥ ਪ੍ਰਮਾਨ ।

ਕਿਸੇ ਪਾਸਿਉਂ ਭੀ ਪੜ੍ਹੋ, ਇਕੋ ਗੱਲ ਰਹੇਗੀ । ਇਸ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਮੀਆਂ ਖੁਸਰੋ ਦਾ ਇੱਕ ਫਾਰਸੀ ਛੰਦ ਏ :-

ਸ਼ਕਰ ਬਤਰਾਜ਼ੂਏ ਵਜ਼ਾਰਤ ਬਰ ਕਸ਼ ।

ਸ਼ੌ ਹਮਰਹ ਬੁਲਬੁਲ ਬਲਬ ਹਰ ਮਹਵਸ਼ ।

 شكر بترازوی وزارارت برکش

 شو هره بلبل بلب هر مهرش

ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ :

Able was I ere I saw Elba.

ਪੰਜਾਬੀ ਉਦਾਹਰਣ, ਸ: ਫ਼ਜ਼ਲ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ।

ਹਮ ਚੋ ਲਫਜ਼ ਦਰਦਮ ਕੋ ਬਰਗ਼ਮ ਖ੍ਵਾਂਦਨ ਦਰਦਮ ਦਰਦ ਗਰਦੰਦ ਬਾਰ ਬਾਰ ਰਾਂਝਾ ।

ਲਫਜ਼ ਦਰਦ ਹੋਵੇ ਉਲਟਾ ਲਿਖੇ ਕੋਈ ਤਾਂ ਭੀ ਦਰਦ ਹੋਵੇ ਬਾਰ ੨ ਰਾਂਝਾ ।

ਬੈਂਤ 'ਚ ਸ਼ਬਦ ਦਰਦ ਇਸ ਸੁੰਦ੍ਰਤਾ ਨਾਲ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਗਤਾ ਗਤ ਦਾ ਉਦਾਹਰਣ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ।। ਇਸ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਭੀ ਭਾਂਤਾਂ ਹਨ, ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਉਦਾਹਰਣ ਨਹੀਂ ਹਨ ।

 

੩. ਪੁਨਰੁਕਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼

ਏਕ ਸ਼ਬਦ ਬਹੁ ਬਾਰ ਜਹੱ, ਪਰੇ ਰੁਚਿਰਤਾ ਅਰਥ ।

ਕਿਸੇ ਭਾਵ 'ਚ ਅਧਿਕ ਰੁਚਿਰਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨੇ ਦੇ ਵਾਸਤੇ ਕੋਈ