ਬਸ ਬਸ ਮੀਆਂ ਮਤੀਂ ਦਸ ਨਾਹੀ, ਇਸ਼ਕ ਜਾਨਦਾ ਨਹੀਂ ਬਖੇੜਿਆਂ ਨੂੰ ।
ਮਤਾਂ ਸਬ ਨਸੀਹਤਾਂ ਘੋਲ ਪੀਵੇ ਕਾਹਨੂੰ ਛੇੜਿਆਈ ਅਨਛੇੜਿਆਂ ਨੂੰ ।
'ਮਤੀਂ' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਨਸੀਹਤਾਂ, ‘ਮਤਾਂ' ਦਾ ਅਰਥ ਇਥੇ ਨਸੀਹਤਾਂ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਦਾ ਤਾਤ ਪਰਯ ਹੈ, 'ਕਿਤੇ ਇਉਂ ਨ ਹੋਵੇ' । 'ਕਹੀਂ ਐਸਾ ਨਾਂ ਹੋ ਕਿ'
੫. ਪ੍ਰਹੇਲਿਕਾ (ਪਹੇਲੀ, ਬੁਝਾਰਤ)
ਕਿਸੇ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਲੱਛਣ, ਰੰਗ ਰੂਪ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਫੇਰ ਸੁਣਨੇ ਵਾਲੇ ਓਹ ਪਦਾਰਥ ਬੁਝਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਹਨ:- ੧. ਬੁੱਝ ਪਹੇਲੀਆਂ, ੨. ਬਿਨ ਬੁੱਝ ਪਹੇਲੀਆਂ ।
੧. ਬੁੱਝ ਪਹੇਲੀ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਭੀ ਵਿੱਚੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਥੋਹੜਾ (ਦਿਮਾਗ) ਮਸਤਿਸ਼ਕ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਮੀਆਂ ਖੁਸਰੋ ਦੀਆਂ ਪਹੇਲੀਆਂ ਬੜੇ ਸੁੰਦਰ ਉਦਾਹਰਣ ਹਨ । ਜਿਵੇਂ:—
ਓ) ਇਧਰ ਕੋ ਆਵੇ ਉਧਰ ਕੋ ਜਾਵੇ, ਹਰ ਹਰ ਫੇਰ ਕਾਟ ਵਹ ਖਾਵੇ ।
ਜਿਸ ਦਮ ਅਟਕ ਰਹੇ ਵਹ ਨਾਰੀ, ਖੁਸਰੋ ਕਹੇ ਵਰੇ ਕੋ ਆਰੀ ॥
ਉੱਤਰ—ਆਰੀ
ਅ) ਟੂਟੀ ਟੂਟ ਕੇ ਧੂਪ ਮੇਂ ਪੜੀ ਜਿਓਂ ਜਿਓਂ ਸੁਖੀ ਹੂਈ ਬੜੀ ॥
ਉਤਰ-ਬੜੀ।
ੲ) ਮੀਆਂ ਖੁਸਰੋ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚੋਂ ਈ ਫਾਰਸੀ ਉਰਦੂ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਉਦਾਹਰਣ :-
ਗੁੰਗਾ ਬਹਰਾ ਪੰਛੀ ਬੋਲੇ ਬੋਲਾ ਆਪ ਕਹਾਵੇ ।
ਦੇਖ ਸਪੈਦੀ ਹੋਤ ਅੰਗਾਰਾ, ਗੁੰਗੇ ਸੇ ਭਿੜ ਜਾਵੇ ॥
ਬਾਂਸ ਕਾ ਮੰਦਿਰ ਵਾ ਕਾ ਬਾਸਾ, ਬਾਸੇ ਕਾ ਵਰ ਖਾਜਾ ।
ਸੰਗ ਮਿਲੇ ਤੋਂ ਸਿਰ ਪਰ ਰੱਖੇਂ ਵਾਕੋ ਰਾਨੀ ਰਾਜਾ ॥
