卐 ਸਤਿ ਨਾਮ 卐

ਯਾ ਦੇਵੀ ਸਤੂਯਤੇ ਨਿਤਯਮ ਬ੍ਰਹਮੇਂਦ੍ਰ ਸੁਰਮਾਨਵਈ

ਸਾ ਮੇ ਵਾਸਤੁ ਜੀਹਬਾਗ੍ਰੇ ਪਦਮ ਹਸਤਾ ਸਰਸ੍ਵਤੀ ॥

 

ਅਥ ਵਿਸ਼ੈ ਪ੍ਰਾਰੰਭਾ

ਕਿਸੇ ਭੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ, ਉਸ ਦੇ ਪੰਡਿਤਾਂ ਤੇ ਆਚਾਰਯਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ, ਚਮਕਦਾਰ ਤੇ ਚਮਤਕਾਰਯੁਕਤ ਅਤੇ ਰਸਭਰੀ ਬਣਾਉਨ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਸ ਚਮਤਕਾਰ ਨੂੰ ਜੋ ਕਿਸੇ ਕਥਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਅਲੰਕਾਰ ਆਖਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਭੂਸ਼ਨ ਭੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਵਾਲੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਨਅਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਨਅਤ ਦੇ ਅਰਥ ਹਨ ਕਲਾ-ਕਾਰੀ ।

 

ਅਲੰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਭੇਦ

ਅਲੰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਮੂਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਭੇਦ ਹਨ; ਫੇਰ ਅੱਗੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਭੇਦਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ੨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ । ਮੂਲ ਭੇਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਤੀਜਾ ਮਿਸਾ ਭੇਦ ਭੀ ਬਨ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਮੂਲ ਭੇਦ ਇਹ ਹਨ :-

੧. ਸ਼ਬਦਾਲੰਕਾਰ : — ਉਹ ਚਮਤਕਾਰ ਜਿਹੜਾ ਕਿਸੀ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ ।