ਗੈਰ-ਹਾਜ਼ਰਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ਗੈਰ-ਹਾਜ਼ਰ ਜਾਂ ਗੁਆਚ ਚੁੱਕੇ ਸੁਪਨ-ਲੋਕ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਦਾ ਹੀ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਦੁੱਖ, ਮਾਸੂਮੀਅਤ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਦੀ ਸਿਮਰਤੀ/ਚੇਤਨਾ ਨਾਲ ਨੇੜ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ :

ਮੈਂ ਦਿਲੋਂ ਸਗੋਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕਵੀ ਲਈ ਦੋ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਲੋੜ ਹੈ— ਇਕ ਦੁੱਖ ਦੂਜਾ ਬਚਪਣਾ। ਕਵਿਤਾ ਕੋਈ ਕਰਾਮਾਤ ਹੈ ਜੋ ਦੁਖੀ ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਰਚਣ ਜਾਂ ਸਮਝਣ ਲਈ ਬੱਚੇ ਵਰਗੀ ਸਾਦਗੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜੇ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਾਵਿ-ਕਰਾਮਾਤ ਨਹੀਂ। ਸਾਦਗੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਸੂਝ ਨਹੀਂ।

ਸ਼ਾਇਰੀ ਚੰਗਿਆੜਿਆਂ ਉਪਰ ਤੁਰ ਲੈਣ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ਖਮਾਂ ਨੂੰ ਸਹਿਲਾਉਣ ਦੀ ਕਲਾ ਹੈ।

ਦੁਖ ਅਤੇ ਮਾਸੂਮੀਅਤ ਦਾ ਕਵਿਤਾ ਨਾਲ ਬੜਾ ਗਹਿਰਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਸੁਖ ਅਤੇ ਅਕਲਮੰਦੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਅਨੇਕ ਢੰਗ ਹਨ, ਪਰ ਦੁਖ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਢੰਗ ਕਵਿਤਾ ਹੈ।

(ਚੋਲਾ ਟਾਕੀਆਂ ਵਾਲਾ, ਪੰਨੇ 46.98, 152)

ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਇਕ ਸੁਚੇਤ ਸ਼ਿਲਪੀ ਹੈ. ਉਸਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਗੁੰਝਲੋ- ਗੁੰਝਲ ਮਨੋਦਸ਼ਾ ਨੂੰ ਅਤਿ ਸੂਖਮ ਪ੍ਰਗੀਤਾਂ, ਨਾਟਕੀ ਮਨੋਬਚਨੀਆਂ, ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕਾਂ ਅਤੇ ਲੰਬੀਆਂ ਜਟਿਲ ਨਜ਼ਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਰੂਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੂਖਮਤਾ, ਸੁਹਜਾਤਮਕਤਾ, ਜਟਿਲਤਾ ਅਤੇ ਵਕ੍ਰੋਕਤੀ ਉਸਦੀ ਕਾਵਿ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗੁਣ ਹਨ। ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਕਾਵਿ ਦੀ ਉਘੜਵੀਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਗੀਤਕ ਸੰਵੇਦਨਾ ਹੈ। ਡਾ. ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਉਸਦੀ ਮਧੁਰ ਗੀਤਕਤਾ ਕਰਕੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਛਾਇਆਵਾਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ; 'ਰੂਪਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਭਾਵੇਂ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਜ਼ਮ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ, ਨਾਟਕੀ ਇਕ- ਬਚਨੀਆਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ, ਨਾਟਿ-ਕਾਵਿ ਉਤੇ ਵੀ ਹੱਥ ਅਜ਼ਮਾਇਆ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਆਰੰਭ ਤੋਂ ਅੰਤ ਤੱਕ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਹੀ ਰਹੀ ਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ-ਵਿਧੀ ਗੀਤ ਦੀ ਹੀ ਬਣੀ ਰਹੀ। ਇਹੀ ਅਵਸਥਾ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਹੈ, ਬਸ ਇਸ ਫ਼ਰਕ ਨਾਲ ਕਿ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਭੂਮੀ ਕਾਵਿਕ-ਕਲਚਰ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਲੋਕ-ਕਾਵਿ ਦੀ ਹੈ। ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੱਤ ਨਾਗਰਿਕ ਸੋਫਿਸਤਿੱਤਤਾ ਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਵਿਚ ਪੇਂਡੂ ਸਰਲਤਾ ਦਾ। ਇਸੇ ਲਈ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਨਜ਼ਾਕਤ ਤੇ ਨਾਜ਼ਕ ਖ਼ਿਆਲੀ ਹਨ ਤੇ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਤੀਬਰ ਭਾਵੁਕਤਾ ਤੇ ਉਤੇਜਕ ਬਿੰਬ-ਵਿਧਾਨ''। (ਸਮਦਰਸ਼ਨ, ਪੰਨਾ 135) ਨਿਰਸੰਦੇਹ, ਸੂਖਮਤਾ ਅਤੇ ਵਕ੍ਰੋਕਤੀ-ਸਿਰਜਣਾ ਕਾਰਨ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਵਿਤਾ