Back ArrowLogo
Info
Profile

ਸਿੰਘ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਵਚ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਨੋਗ੍ਰੰਥੀ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਵਚੇਤਨ ਵਿਚ ਡੂੰਘੀ ਖ਼ੁਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜਾਂ ਸਮੂਹਿਕ ਕੌਮੀ ਸੰਕਟ ਵੇਲੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਿਤਾਰਦਾ ਸਗੋਂ ਆਪਣੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਵੀ ਧਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ, ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ, ਅਤੇ ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਸਮੇਂ ਉਸਨੇ ਅਜੇਹੀ ਪ੍ਰਗੀਤਕ ਸ਼ੈਲੀ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾਂ ਰਚੀ ਜੇ ਲੋਕ-ਧਾਰਾਈ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਸੰਚਾਰ-ਮੁਖ ਹੋਣ ਲਈ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਮਾਂ-ਮੁੱਖ (ਪਰੰਪਰਕ ਲੋਕ-ਸ਼ੈਲੀ ਵਾਲੀ) ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿਚ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕ-ਵੇਦ ਵਿਚੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਂਦਾ ਨਹੀਂ। ਮੁੜ-ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ, ਅਰਥਾਤ ਆਪਣੇ ਯੁੱਗ-ਬੋਧ ਅਨੁਕੂਲ ਆਪਣੀ ਲੋਕ-ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਸੰਦਰਭ ਬਖ਼ਸ਼ਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ (ਯਕ ਦੈਰੀਦਾ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਿਚ) ਵਿਰਚਨਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। 'ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਵਿਰਚਨਾ ਵਿਚੋਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੀ ਘਾੜਤ ਘੜੀ ਹੈ।' (ਮੇਰੀ ਕਾਵਿ-ਯਾਤਰਾ, ਪੰਨਾ 13) ਲੋਕ-ਧਾਰਾ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਕਾਵਿ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਵਿਰਚਨਾ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਜੋਂ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਗੀਤ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਮਨ ਵਿਚ ਵੱਸੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਬਿੰਬ-ਚਿਤਰ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਕਵਿਤਾ ਪੁਲਿਸ ਅਫ਼ਸਰ ਅਟਵਾਲ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਰਕਰਮਾ 'ਚ ਹੋਏ ਕਤਲ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਅਤੇ ਕਾਵਿ-ਸ਼ੈਲੀ ਪੱਖੋਂ ਇਹ ਰਚਨਾ ਮੱਧਕਾਲੀ ਭਗਤੀ-ਕਾਵਿ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਬ੍ਰਜ ਕਾਵਿ-ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕਵੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੋਣ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੂਲ ਸਾਰ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਮੂਲਵਾਦੀ ਸੋਚ ਵਾਲੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਣ ਲਈ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੁਚੇਤ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਮਰਿਆਦਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ-ਸਾਹਿਤ-ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਧਰਮ ਦੀ ਆੜ ਹੇਠ ਸਿੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਗੌਰਵਮਈ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਲਈ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਿੱਖ-ਅਵਚੇਤਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ-ਕਾਵਿ- ਪਰੰਪਰਾ ਵਲ ਮੁੜਨਾ ਪਿਆ ਹੈ :

ਮਾਏ ਮੈਨੂੰ ਅੰਬਰਸਰ ਲਗਦਾ ਪਿਆਰਾ

ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਜਿੱਥੇ ਇੱਟਾਂ ਨੇ ਲੱਗੀਆਂ

ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਲੱਗਿਆ ਏ ਗਾਰਾ

ਹਰਿਮੰਦਰ ਤਾਂ ਸਭ ਦਾ ਸਾਂਝਾ

ਸਮਤਾ ਦਾ ਭੰਡਾਰਾ

ਹਰਿਮੰਦਰ ਨੂੰ ਤੁਰਦੀ ਜਾਵਾਂ

ਮਨ ਵਿਚ ਜੈਂਸਾ ਭਾਰਾ

ਹਿੰਦੂ ਪੇਕੇ ਮੇਰੇ ਸਿਖ ਸਾਹੁਰੇ

ਮੇਰਾ ਕਿਥੇ ਸੁਮਾਰਾ

111 / 153
Previous
Next