ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਣ ਵਿਚਕਾਰ ਭਟਕਦੀ ਹੈ। ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਣ ਦਾ ਚਾਹਵਾਨ ਹੈ। ਪਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪੱਖੋਂ ਸਨਾਤਨੀ ਸਾਮੰਤੀ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੁਨਰ-ਜਾਗ੍ਰਤੀ ਦਾ ਮੋਢੀ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਉਹ ਵਿਵਹਾਰਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੁਨਰ-ਸਥਾਪਨਾਵਾਦੀ ਹੈ। ਰਚਨਾ-ਵਸਤੂ ਵੱਜੋਂ ਉਹ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ ਵਿਰਸੇ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਮਲੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨਾਲ ਸਿੱਧੇ ਟਕਰਾਅ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਅਤੇ ਰਚਨਾ ਵਿਚਲੇ ਅੰਤਰ-ਵਿਰੋਧਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਕਾਲ ਦੇ ਉਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੰਦਰਭ ਤੋਂ ਤਰੁੰਡ ਕੇ ਦੇਖਣ ਕਾਰਨ ਹੀ ਕੁਝ ਆਲੋਚਕ ਉਸਦੇ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਕਾਵਿ-ਅਨੁਭਵ (ਰਚਨਾ-ਵਸਤੂ) ਪੱਖੋਂ ਉਹ ਅਤੀਤਮੁਖੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੂਪਕ ਪੱਖੋਂ ਨਵੀਨ। ਇਹ ਆਲੋਚਕ ਉਸਦੀ ਰਚਨਾ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਰਚਨਾ-ਵਸਤੂ ਅਤੇ ਰੂਪ-ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੇ ਬਲ-ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਪਛਾਨਣ ਤੋਂ ਖੁੰਝ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਕਾਲ ਦੀ ਰਲਗੱਡ ਚੇਤਨਾ ਵਾਂਗ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਚਨਾ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਰਚਨਾ-ਵਸਤੂ ਵਿਚ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਟੁੱਟ-ਭੱਜ ਤੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵਾਪਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਕੇ ਹੀ ਉਸਦੀ ਕਾਵਿ-ਸੰਵੇਦਨਾ ਅਤੇ ਕਾਵਿ ਚਿੰਤਨ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੇ ਨਿਰੰਤਰ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਅਮਲ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਸਾਹਿਤ-ਸਿਰਜਣਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਉਥਾਨ ਹਿਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਕ ਚੇਤੰਨਭਾਵੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਹ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਲਹਿਰ ਅਤੇ ਚੀਫ਼ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਜੇਹੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤਕ ਬੁਲਾਰਾ ਵੀ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ ਹਿਤ ਉਸਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਕਿੱਤਾ ਚੁਣਿਆਂ। ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਨ-ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਮੁਖਾਤਿਬ ਹੋਣ ਖਾਤਰ ਹੀ ਉਸਨੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਬ੍ਰਿਜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਲਿਖਣ ਦੇ ਰੁਝਾਣ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਤੋਂ ਬੇਮੁੱਖ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਲਿਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨ ਵਾਸਤੇ ਉਸਨੇ 'ਖਾਲਸਾ ਸਮਾਚਾਰ' ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਲੇਖਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ। ਸਿੱਖ ਪੁਨਰ-ਜਾਗ੍ਰਤੀ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ ਹਿਤ ਲਿਖਣ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾ-ਚੋਣ, ਰਚਨਾ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਸੰਬੋਧਨ-ਵਿਧੀ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ-ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਦੇਸ਼ ਮੁੱਖਤਾ ਨੇ ਉਸਦੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰੀ ਦੀ ਸੀਮਾ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤਾ। ਸਿੱਖ ਪੁਨਰ-ਜਾਗਰਣ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਲਈ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪਾਠਕ-ਵਰਗ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਦੁਆਈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਸ ਨੇ ਉਸਦੀ ਰਚਨਾ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਰਚਨਾ-ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਉਸਦੇ ਭਰਾ ਡਾ. ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਹ ਟਿੱਪਣੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰ-ਗਰਭਿਤ ਹੈ; ਕਿ. ''ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਾਹਿਤਯ ਸਿੱਖੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਕ ਲਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਗੂੜ੍ਹਾ ਸੰਬੰਧ