ਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਪੈਗ਼ੰਬਰ ਹੈ, ਜੋ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਮਾਨ ਪ੍ਰਪੰਚ ਦੇ ਸੁਹਜ-ਚਿਤਰ ਰਾਹੀਂ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ਟਮਾਨ ਜਗਤ ਦੇ ਰਹੱਸ ਅਤੇ ਅਲੌਕਿਕ ਸੁਹਜ ਦਾ ਬੋਧ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੌਕਿਕ ਜਗਤ ਦੇ ਸੁਹਜ ਚਿਤਰ ਰਾਹੀਂ ਪਾਰਲੋਕਿਕ ਜਗਤ ਦੇ ਰਹੱਸ-ਉਦਘਾਟਨ ਨੂੰ ਕਾਵਿ ਸਿਰਜਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਮਿਥ ਕੇ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਰਸਿਕ ਅਨੁਭਵ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਤੀ ਦੇ ਸਾਧਨ ਜਾਂ ਰਹੱਸ-ਬੋਧ ਦੇ ਵਸੀਲੇ ਵਜੋਂ ਤਾਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਕਵੀ ਦੀ ਨੈਤਿਕ-ਸਮਾਜਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਕਾਵਿ ਦਾ ਸੁਚੇਤ ਮਨੋਰਥ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਭਾਵੇਂ 'ਦਰਦ ਦੇਖ ਦੁੱਖ ਆਂਦਾ' ਅਤੇ 'ਲਿਖਾਰੀ ਨੂੰ' ਆਦਿ ਇੱਕਾ-ਦੁੱਕਾ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਕਾਵਿ-ਸਿਰਜਣਾ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਾਂਗ 'ਰੋਗ-ਵਿਨਾਸ' ਦੇ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਲਪ- ਮਾਤਰ ਹੀ ਹਨ। ਕਲਾ 'ਜਗਤ ਜਲੰਦੇ ਲਈ ਮਲ੍ਹਮ' ਜਾਂ ਤਪਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਲਈ 'ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੇ ਛਿੱਟੇ' ਬਣੇ ਇਹ ਜਾਣਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਅਮਲ ਵਿਚ ਸਮਕਾਲੀ ਸਮਾਜਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉਦਾਸੀਨ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। 'ਪਿੰਜਰੇ ਪਿਆ ਪੰਛੀ', 'ਬੁਲਬੁਲ ਤੇ ਰਾਹੀਂ', 'ਬਿਸਮਿਲ ਮੋਰ' ਤੇ 'ਫੁੰਡਿਆ ਤੋਤਾ'ਆਦਿ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਸਮਕਾਲੀ ਰਾਜਸੀ ਸੰਕਟ ਤੇ ਸਥਾਪਤੀ ਦੇ ਦਮਨ ਪ੍ਰਤੀ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਤਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੇ ਸਮਾਜਕ ਨਿਆਂ ਦੀ ਤਾਂਘ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਲੜ ਲਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਅਧਿਆਤਮਕ ਟੇਕ ਦਾ ਆਸਰਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਮੱਧਵਰਗੀ ਸਮਝੌਤਾਵਾਦੀ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਕਰਕੇ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਸੂਫ਼ੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਕੇਵਲ ਅਧਿਆਤਮਕ ਮਾਰਗ ਨੂੰ ਹੀ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜਕ ਇਨਸਾਫ਼ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਮਾਡਲ ਉਸਦੀ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ।

ਜਿਹੜੇ ਆਲੋਚਕ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਾਵਿ-ਚਿੰਤਨ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਕਾਵਿ- ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਅਨੁਸਾਰੀ ਸਿੱਧ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਲੀਲ ਦਾ ਆਧਾਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਕਾਵਿ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ, ਧਾਰਮਿਕ ਮੁਹਾਵਰੇ, ਕਾਵਿ ਦੇ ਦੈਵੀ ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਆਵੇਸ਼- ਸਿਧਾਂਤ ਆਦਿ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਹੈ। ਜੇ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਸਮਕਾਲੀ ਰਾਜਸੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਉਦਾਸੀਨਤਾ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਉਸਦੀ ਅਧਿਆਤਮਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਮਾਧਾਨ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਾਜਕ ਸੰਦਰਭ ਦੀ ਥਾਂ ਅਧਿਆਤਮਕ ਨੈਤਿਕ ਧਰਾਤਲ ਉਪਰ ਹੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਉਪਰ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਡਾ. ਜਗਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ''ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਮਧਕਾਲੀਨ ਸਭਿਆਚਾਰਕ-ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੰਦਰਭ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮਕਾਲੀਨ ਯਥਾਰਥ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਧਰਮ ਦੇ ਪਰਮਾਰਥੀ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਸੁਚੇਤ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ-ਜਗਤ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਸਮੂਹ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਮਾਧਾਨ