Back ArrowLogo
Info
Profile

ਇਕ ਜੰਗਲੀ ਫੁੱਲ' ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਬੁੱਢੇ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਇਕ ਜੋਬਨ-ਬਾਲਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ-ਬਾਹਰੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਅ ਕੇ ਉਸ ਸਨਾਤਨੀ ਸਦਾਚਾਰ ਨੂੰ ਬੇਪਰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮਰਿਆਰਾ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦਾ ਵਾਸਤਾ ਪਾ ਕੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਆਤਮ-ਦਾਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਰੀਤ ਤੋਂ ਆਕੀ 'ਗਾਰਗੀ' ਨੂੰ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦਾ ਕੱਜਣ ਵੀ ਗਵਾਰਾ ਨਹੀਂ। ਮਰਿਆਦਾ ਦੇ 'ਸਾਰੇ ਜਾਮੇ ਪਾੜ' ਚੁੱਕੀ ਗਾਰਗੀ ਸਭ ਕੁਝ 'ਕੂੜ ਹੀ ਕੂੜ' ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਅਜੇਹੇ ਕਾਵਿ-ਪਾਤਰ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਮਰਿਆਦਾ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਪੋਂਹਦਾ, ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਹਰ ਰੂਪ ਤੋਂ ਨਾਬਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸੋ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਤੋਂ ਨਾਬਰੀ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਚਨਾ-ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਸੂਤਰ ਹੈ :

ਨੇਮਾਂ ਵਾਲੀ ਗਲ ਨਾ ਕਰਨੀ ਕਾਈ,

ਧਰਮਾਂ ਕਰਮਾਂ ਥੀਂ ਨਸਣਾ,

ਅਨੇਮੀ ਰਹਿਣਾ, ਸੋਚ ਸਾਰੀ ਡੋਬਣਾ

ਹੱਸਣਾ ਤੇ ਰੋਣਾ, ਤੇ ਚੀਖਣਾ

ਤੇ ਦਰਿਆਵਾ ਕਿਨਾਰੇ ਦੌੜਦੇ ਫਿਰਨਾ

ਪਾਗਲ ਜਿਹਾ, ਵਹਿਸ਼ੀ ਇਹ ਚਾਅ ਮੇਰਾ

ਆਖੇ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ, ਨੇਮ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਬੱਝਦਾ

(ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ)

ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਇਹ ਸਮਝਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਨਿਰਬੰਧਨ ਸੁਤੰਤਰ ਹਸਤੀ ਅਤੇ ਚੱਜ ਨਾਲ ਜਿਉਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਇਸ ਸਮਕਾਲੀ ਸਮਾਜਕ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ, ਜੋ ਸਨਾਤਨੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਵਿਅਕਤੀਵਾਦ ਦੀ ਅਲਾਮਤ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਸਥਾਪਤ ਸਮਾਜਕ ਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਇਸ ਉਤੇ ਉਸਰੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮੁੱਲ-ਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਚੁਨੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਵਰਤਮਾਨ ਦੀ ਥਾਂ ਅਤੀਤ ਦੀ ਸਿਮਰਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਜਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਦੀ ਥਾਂ ਪ੍ਰਕਿਰਤਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਹਿਸ਼ੀ ਚਾਅ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਚਮਕ-ਦਮਕ ਦੀ ਥਾਂ ਆਦਿਮ ਪੇਂਡੂ ਸਰਲਤਾ ਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਦੀ ਲੋਚਾ ਸਥਾਪਤੀ ਤੋਂ ਉਪਰਾਮਤਾ ਦੇ ਹੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪਾਸਾਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਵਾਰ ਵਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਦਿਨੋ-ਦਿਨ ਗਹਿਰੇ ਹੁੰਦੇ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਭਾਂਪ ਕੇ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਕਦੇ 'ਪੁਰਾਣੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਕਦੇ 'ਪਸ਼ੂ ਥੀਣ ਦੀ ਲੋਚਾ' ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਦੇ ਸਮੁੱਚੀ ਗਿਆਨ-ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਮੋੜ ਕੇ 'ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਨ-ਪੜ੍ਹਾਨ ਸਾਰਾ ਛੱਡਿਆ... ਜੱਟ ਬੂਟ ਮੇਰੇ ਯਾਰ ਵੋ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਚੇਤਨਭਾਵੀ ਰਚਨਾਕਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਜਸੀ ਅਤੇ

76 / 153
Previous
Next