Back ArrowLogo
Info
Profile

ਉਜਾਗਰ ਹੋਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਸੀ ਮਨੁੱਖ, ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਨਿਰੋਲ ਮਾਨਵੀ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਦੇਖਣ-ਚਾਖਣ ਦਾ। ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਕੋਈ ਸੁਤੰਤਰ ਵਜੂਦ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਅੰਸ਼-ਮਾਤਰ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਕਿਸੇ ਗੁੱਝੇ ਦੈਵੀ ਅਰਥ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਵਜੋਂ ਅਮੂਰਤ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਨਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਠੋਸ, ਸਾਜਿੰਦ ਹਕੀਕਤ ਵਜੋਂ। ਉਹ ਮਨੁੱਖ, ਉਸਦੇ ਸੰਸਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਜਾਂ ਤਾਂ ਨਿਰਸਰੀਰੀਕਰਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਦੈਵੀਕਰਣ। ਇਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੇ ''ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੀ ਸਜਿੰਦਤਾ ਦਾ, ਇਸਦੀ ਬਹੁ-ਰੂਪਤਾ ਦਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪਲ ਪਲ ਬਦਲਦੇ ਰੰਗਾਂ ਸੁਗੰਧਾ ਦੀ ਅਮੁੱਕ ਲੀਲ੍ਹਾ ਦਾ। ਜਿਸ ਸੰਪੂਰਨ ਬੇਪ੍ਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਚਿਤਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਆਪ-ਮੁਹਾਰੀ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਸੰਪੰਨ ਹੋਂਦ ਦਾ ਆਭਾਸ ਦੇਂਦੀ ਹੈ... ਨਾ ਤਾਂ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਚਿਤਰਣ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਪਾਰਗਾਮੀ ਅਰਥ ਦਾ ਰਹੱਸ ਉਦਘਾਟਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਲਈ ਨਿਰਜਿੰਦ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਰਤਦਾ ਹੈ।" (ਸਾਹਿਤ ਸੰਵੇਦਨਾ, ਪੰਨਾ 116)

ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਸ ਪੱਖੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ-ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਉਸਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਅਸਤਿਤਵ ਦੇ ਸੰਪੂਰਨ ਜਲਾਲ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਰੂਪਤਾ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ। ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸੱਚ ਅੱਧੇ-ਅਧੂਰੇ ਜਾਂ ਸੁੰਗੜੇ- ਸਰਾਪੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਭਰੇ-ਪੂਰੇ ਵਹਿਸ਼ੀ ਜਲੌਅ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਕਾਵਿ-ਪਾਤਰ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮਰਿਆਦਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਲੇ ਅਜਿਹੇ ਅਸੀਲ ਮਨੁੱਖ ਨਹੀਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਮਨੁੱਖੀ (ਭਾਵੁਕ ਤੇ ਸਰੀਰਕ) ਚੇਸ਼ਟਾਵਾਂ ਠਾਕੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹੋਣ। ਉਸਦੇ ਕਾਵਿ-ਚਿਤਰਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਬਿੰਦੂ ਸਾਊ/ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਮਨੁੱਖ ਨਹੀਂ, ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਡੁਲ੍ਹੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵਹਿਸ਼ੀ ਚਾਅ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਕਿਰਤਕ ਮਨੁੱਖ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਸਥਾਗਤ ਧਰਮ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਜਾਂ ਮਰਿਆਦਾ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸੇਜਮ ਦਰਕਾਰ ਨਹੀਂ। ਵਾਲਟ ਵਿਟਮੈਨ ਅਤੇ ਨੀਤਸ਼ੇ ਆਦਿ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਜਪਾਨੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਉਹ ਅਜੇਹੇ ਅਮੋੜ ਅਤੇ ਨਾਬਰ ਪਾਤਰ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੱਚ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹੋ ਕੇ ਜਿਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹਨ। ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਧਰਮ, ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮਰਿਆਦਾ ਦੇ ਸਭ ਪਰਦੇ ਅਤੇ ਦਾਬੇ ਲਾਹ ਕੇ ਨਿਰੋਲ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਹੋਣ-ਥੀਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤਕ ਅਕਾਂਖਿਆ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਦੇਖਣ ਦੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹੋ ਕਾਰਣ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਦੇਹ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਇੰਦਰਿਆਵੀ ਚੇਸ਼ਟਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਸੰਕੋਚ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ, ਸਗੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਸਭ ਉਮੰਗਾਂ ਤੇ ਅਕਾਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਦੇਹ ਤੋਂ ਉਪਜਦੀਆਂ ਅਤੇ ਉਸੇ ਵਿਚ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤੇ ਉਦਾਤ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੂਰਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀਆਂ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਸਮਕਾਲੀ

83 / 153
Previous
Next