ਮੈਂ ਦੋਵੇਂ ਮਰਦ ਤੇ ਤੀਮੀਂ ਹਾਂ,
ਦਿਲ ਵਿਚ ਬੈਠੀ ਹਾਂ, ਜੀਅ ਜਿਹਾ ਹੋ ਕੇ।
ਤੀਮੀਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਮਰਦ ਪੂਰਾ
ਮਰਦ ਵਿਚ ਮੈਂ ਤੀਮੀਂ ਪੂਰੀ ਹਾਂ।
ਮੈਂ ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚ 'ਨੰਗੀ-ਇਨਸਾਨੀਅਤ'
ਮੈਂ ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚ 'ਇਕ-ਰੱਬਾਨੀਅਤ'।
(ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ)
ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਉਦਾਰਵਾਦੀ-ਮਾਨਵਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਧਰਮ-ਮੁਖੀ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਥਾਂ ਸਭਿਆਚਾਰ-ਮੁਖੀ ਚੇਤਨਾ ਉਪਰ ਕੇਂਦਰਤ ਸੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਮਨੇ ਸਿੰਘ-ਸਭਾਈ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਥਾਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ। ਜੇ ਉਹ ਸਿੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪੂਰਕ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਉਸਦਾ ਸਿੱਖੀ ਨਾਲ ਮੋਹ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਲਹਿਰ ਵਲੋਂ ਦਿਤੀ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਚੇਤਨਾ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਪਾਰ-ਸੰਪ੍ਰਦਾਇ, ਪਾਰ- ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਪਾਰ-ਦੇਸੀ ਸਾਂਝ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਨੁੱਖੀ ਸਾਂਝ ਉਪਰ ਅਧਾਰਤ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਰਿਵੇਸ਼ ਵਿਚ ਹੋਰ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਲੁਕਵੇਂ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਹਮਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਕਰਮ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਉਠੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਆਪਣੇ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇਕ ਖਾਸੇ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਕੌਮੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਸਨ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਮਰਾਜ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕੌਮੀ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਸਮੁੱਚੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਲੋੜ ਸੀ। ਧਾਰਮਿਕ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕੌਮੀ ਮੋਰਚੇ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਉਤੇ ਅਧਾਰਤ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੌਮੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਲਈ ਇਕ ਵਰਦਾਨ ਸੀ।
ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਜਿੰਨੀ ਕੁ ਚਰਚਾ ਹੁਣ ਤੱਕ ਹੋਈ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਇਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਕ ਕਵੀ ਵਾਂਗ ਵਿਚਰਿਆ। ਕਲਾ ਸਿਰਜਣਾ, ਧਰਮ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਚਿੰਤਨ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਖੋਜ ਉਸਦੇ ਦੁਜੈਲੇ ਸਰੋਕਾਰ ਰਹੇ । ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਮਾਇਆ ਦੇਵੀ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਲਿਖੀਆਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਸਮਕਾਲੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਉੱਕਾ ਬੇਖ਼ਬਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਭਾਵੇਂ ਉਸਨੇ ਸਮਕਾਲੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਹੀਂ ਨਿਭਾਈ, ਪਰ ਉਸਦਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ (ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ, ਡਾ.ਇਕਬਾਲ, ਮਦਨ ਲਾਲ ਢੀਂਗਰਾ, ਡਾ. ਖ਼ੁਦਾਦਾਦ ਆਦਿ) ਰਾਜਨੀਤੀਵੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਨੇੜਲਾ ਸੰਪਰਕ ਰਿਹਾ।
