ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਇਸ ਰਾਜਨੀਤਕ ਚੇਸ਼ਟਾ ਨੂੰ ਤਿੱਖੇ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬੁਲੰਦ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉਜਾਗਰ ਹੋਣ ਦਾ ਸਾਧਨ ਬਣੀ।

ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਾਜਸੀ-ਚੇਤਨਾ ਅਤੇ ਦੇਸ਼-ਪਿਆਰ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਪਾਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਰਹਿਤਲ ਪ੍ਰਤੀ ਉਸਦਾ ਮੋਹ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ 'ਪੰਜਾਬ' ਉਹ ਸਮਕਾਲੀ ਪੰਜਾਬ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਿਹੜਾ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਬਸਤੀ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਅਮੀਰੀ ਦਾ ਜਾਹੋ-ਜਲਾਲ ਗੁਆ ਚੁੱਕਾ ਪੰਜਾਬ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਸਲੋਂ ਓਪਰਾ ਲਗਦਾ ਸੀ । ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਮੰਡੀ ਬਣਿਆ ਪੰਜਾਬ ਦੂਹਰੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਰਾਜਸੀ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਗੁਲਾਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਆਪਣੇ ਸਾਂਝੇ ਗੌਰਵਮਈ ਵਿਰਸੇ ਤੋਂ ਬਾਂਝ ਹੋਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਸੀ । ਧਾਰਮਿਕ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਵਰੋਸਾਏ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ-ਮੁਸਲਿਮ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਸਾਮਰਾਜੀ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਪੱਛਮੀ ਤਰਜ਼ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਦ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਖੁੱਲ੍ਹ-ਡੁੱਲ੍ਹ ਵਾਲੀ ਆਦਿਮ ਸਾਦਗੀ, ਸਬਰ- ਸਬੂਰੀ ਤੇ ਧੀ-ਭੈਣ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਵਾਲੀ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ ਬੀਤੇ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਰਾਤੋ- ਰਾਤ ਟਕਿਆਂ ਦੀ ਅਮੀਰੀ ਅਤੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਥਾਂ ਮਾਇਆ ਦੀ ਪੂਜਾ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਯੁੱਗ ਦੇ ਬੰਦੇ ਦਾ ਧਰਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਵਿਅਕਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਚਕਾ-ਚੌਂਧ 'ਚ ਗ੍ਰਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮੱਧਵਰਗ ਦਾ ਇਹ ਚਲਣ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗਵਾਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। 'ਪੁਰਾਣੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ਾਂ' ਅਤੇ 'ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਕੂਕਾਂ ਮੈਂ' (ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ) ਆਦਿ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤਕ ਗੁਲਾਮੀ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਵਾਪਰ ਰਹੀ ਇਸ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਬਿਆਨਦਾ ਹੈ।

ਪੁਰਾਣੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਹਿਤਲ ਦੀ ਮੁੜ-ਬਹਾਲੀ ਲਈ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਮੋਹ ਕਿਸੇ ਪੁਨਰ-ਉਥਾਨਵਾਦੀ ਸੋਚ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਸਦੇ ਸੁਚੇਤ ਰਾਜਸੀ ਅਤੇ ਭਾਵੁਕ ਰੋਸ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਹੈ। ਸਾਮਰਾਜੀ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਚਾਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰੀ ਜਾ ਰਹੀ ਵਿਅਕਤੀਵਾਦੀ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਸਮੂਹਕ ਮਨੁੱਖੀ ਸਾਂਝ (ਪੰਜਾਬੀਅਤ), ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਦ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਮੱਧਯੁਗੀ ਸਬਰ-ਸੰਤੋਖ, ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਮਹਾਂਨਗਰੀ ਚਮਕ-ਦਮਕ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਆਦਿਮ ਪੇਂਡੂ ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਸਰਲਤਾ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਕੇ ਉਹ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਬਦਲਵਾਂ-ਦਰਸ਼ਨ (alternative vision) ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਚਿੰਤਕ ਵਜੋਂ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਸਾਮਰਾਜੀ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੀ ਖਸਲਤ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ, ਉਹ ਇਹ ਸਮਝਦਾ ਸੀ ਕਿ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਆਪਾ-ਧਾਪੀ ਅਤੇ ਖੋਹ-ਖਿੱਚ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਵਸਤਾਂ ਦਾ, ਮਾਇਆ ਦਾ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰ ਘੋਲਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀਵਾਦ, ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਦ ਅਤੇ ਮਹਾਂਨਗਰੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਡੰਬਰ ਬੰਦੇ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਉਚਤਾ ਅਤੇ ਜਿਹਨੀ ਅਮੀਰੀ ਦਾ ਸਾਧਨ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਤਮਿਕ