ਹੈ। ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਕਸਵੱਟੀ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਦੇਖਿਆ/ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਨ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਸਿਰਜਣਾ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ ਨਾਲ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸਹਿਜ-ਸੁਖਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਸਗੋਂ ਉਸਨੂੰ ਬੁੱਤ- ਸ਼ਿਕਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਨਿਭਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਦੇ ਵਿਸਰਜਣ ਬਿਨਾਂ ਨਵ-ਰਚਨਾ ਜਾਂ ਸਿਰਜਣ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਚੇਤਨਾ ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਕਾਵਿ-ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਪੜਾਅ ਉਪਰ ਸੀ। ਭੀੜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹੋਣ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਕਾਰਨ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਮਕਾਲੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਵੀ ਰਚਾਉਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨਰਾਜ਼ਗੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵੀ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਕਾਵਿ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਬਾਰੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਵਿਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ : ' 'ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹ। ਇਹ ਗੱਲ ਮੈਂ ਹਉਮੈ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦਾ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਦੇ ਯਤਨ ਵਜੋਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ।.. ਮੈਂ ਕਾਵਿ-ਸੁੰਦਰਤਾ ਜਾਂ ਜੀਵਨ-ਸੱਚਾਈ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਮਤ ਦੀ ਰਾਇ ਨੂੰ ਕਸਵੱਟੀ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰਨ ਤੋਂ ਸਦਾ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੱਚ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਪਾਰਖੂ ਅੰਦਰ ਵਸਦੀ ਇਕਾਗਰ ਆਤਮਿਕਤਾ ਹੈ। ਬਾਹਰ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਅਨੇਕਮੁਖ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਨਹੀਂ। ਬਾਹਰ-ਬਹੁਤਿਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅੰਦਰ-ਇਕ ਦੀ ਰਾਇ ਨੂੰ ਮੈਂ ਵਧੇਰੇ ਇਤਬਾਰਯੋਗ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਰਾਇ ਉਸਦੀ ਆਪਣੀ ਹੈ, ਭੀੜ ਦੇ ਸ਼ੋਰ ਵਿਚ ਡੁੱਬੀ ਹੋਈ ਆਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਏਦਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਫ਼ਾਸਲਾ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਮੈਂ ਇਹ ਵੀ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਫ਼ਾਸਲੇ ਉਪਰ ਖਲੋ ਕੇ ਹੀ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਸੱਚ, ਆਪਣੇ ਸੁਹਜ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ।... ਆਪਣੇ ਵੇਲੇ ਦੇ ਬਹੁਮਤ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ, ਸਮੂਹਿਕ ਸਿਮਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰਨ ਵਿਚ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਸੰਕੋਚ ਰਿਹਾ ਹੈ।' (ਚੋਲਾ ਟਾਕੀਆਂ ਵਾਲਾ, ਪੰਨੇ 18, 19)

ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸੁਚੇਤ ਵਿਰੋਧ ਪਰੰਪਰਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਅਬਦਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਰਚਨਾ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸਦਾ-ਸਥਿਰ ਇਕ ਗਤੀਹੀਣ ਵਰਤਾਰੇ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜੀਵਨ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਵੀ। ਅਜੇਹੀ ਪਰੰਪਰਾ-ਪੂਜ ਪਿਛਲੱਗ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਉਹ ਵਿਅੰਗ ਭਾਵ ਨਾਲ 'ਪਰਾਈ ਪੋਸ਼ਾਕ', 'ਮੋਏ ਬਿਰਛ ਦੀ ਛਾਂ' ਅਤੇ 'ਹਰਨਾਖ਼ਸ਼ੀ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਕਹਿ ਕੇ ਨਿੰਦਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਜੋਂ 'ਆਪਣੇ ਮੇਚ', 'ਹਰਨਾਖ਼ਸ਼ ਨਹੀਂ ਮਰੇ' ਅਤੇ 'ਬਿਰਛ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਤੁਰਨਾ ਹੈ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਇਹ ਸਤਰਾਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ:

ਮੇਰਾ ਕੱਜਣ ਮੈਨੂੰ ਦੇ ਦੇ

ਬਹੁਤ ਚਿਰ ਤੋਂ ਤੇਰੀ ਪੋਸ਼ਾਕ ਨੇ

ਮੈਨੂੰ ਹੰਢਾਇਆ ਹੈ

ਮੇਰੀ ਕਾਇਆ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਮੁਸ਼ਕ ਚੱਲੀ ਏ