ਸੁਤੰਤਰ ਵਜੂਦ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾ ਸ਼ਬਦ-ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਵ-ਸਿਰਜਣਾ ਵਿਚ ਦੁਹਰਾਈ ਵੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਸੋਧੀ/ਬਦਲੀ ਵੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾ ਤੇ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਅੰਤਰ-ਸੰਬੰਧ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹਿਤ ਉਪਜਦਾ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਪੂਰਨੇ ਵੀ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਹ ਅੰਤਰ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਰਥੋ ਫਰਾਈ ਜਿਹੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ। ਇਹੀ ਉਹ ਸੂਤਰ ਹੈ ਜੋ ਸਮਕਾਲੀ ਅਤੇ ਪੂਰਵਲੀ ਕਵਿਤਾ ਨਾਲ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ-ਪਰੰਪਰਾ ਪ੍ਰਤੀ ਉਸਦਾ ਰਵਈਆ ਨਾ ਭਾਵੁਕ ਲਗਾਓ ਵਾਲਾ ਹੈ ਨਾ ਉਦਾਸੀਨਤਾ ਵਾਲਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਕਾਵਿ, ਗੁਰਬਾਣੀ, ਸੂਫੀ-ਕਲਾਮ, ਕਿੱਸਾ-ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਕਾਵਿ (ਬਾਵਾ ਬਲਵੰਤ, ਈਸ਼ਵਰ ਚਿਤਰਕਾਰ) ਤੋਂ ਉਹ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਵੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੂਝ-ਮਾਡਲਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ-ਬੋਧ ਅਨੁਕੂਲ ਨਵੇਂ ਅਰਥ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ- ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਦਾ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰਦਾ ਵੀ ਹੈ, ਇਹੋ ਉਸਦੇ ਸੁਚੇਤ ਸਿਰਜਕ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ। ਹਰ ਨਵੀਂ ਸਿਰਜਣਾ ਕਿਸੇ ਅਸਲੋਂ ਮੌਲਿਕ ਕਲਪਣਾ ਦਾ ਚਮਤਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਉਸ ਵਿਚ ਅੰਸ਼-ਮਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਸ਼ਬਦ-ਸਭਿਆਚਾਰ ਜਾਂ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਬਦ- ਸਭਿਆਚਾਰ ਲੇਖਕ ਦੇ ਅਵਚੇਤਨ ਵਿਚ ਪਈ ਟਰੇਸ (Trace) ਸਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਲੇਖਕ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਿਮਰਤੀ 'ਚ ਪਏ ਪੂਰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਗੂੜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਆਪਣੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿਚੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੂਝ-ਮਾਡਲਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ-ਮੁੜ ਧਿਆਉਂਦਾ, ਸੋਧਦਾ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੀ ਕਲਪਣਾ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਮੌਲਿਕ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਮੂਹਿਕ ਅਵਚੇਤਨ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਲੇਖਕ ਆਪਣੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੂਝ-ਮਾਡਲਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਰਚਦਾ-ਵਿਰਾਚਦਾ ਹੈ। ਯੱਕ ਦੈਰੀਦਾ ਦੇ ਵਿਰਚਨਾ (deconstruction) ਸਿਧਾਂਤ ਤੋਂ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਹ ਅੰਤਰ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਮਿਲੀ ਕਿ ਕੁਝ ਵੀ ਅਸਲੋਂ ਮੌਲਿਕ ਜਾਂ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ। ਹਰ ਨਵੀਂ ਰਚਨਾ ਵਿਚੋਂ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਿਮਰਤੀ ਦੀਆਂ ਅਨੁਗੂੰਜਾਂ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਪਣੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ-ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਾਰੇ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਇਕਬਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ:

ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਦਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਅਚੇਤ ਹੀ ਇਉਂ ਲਗਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਪਹਿਲੇ ਉਸਰੇ ਮਕਾਨ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਇਕ ਮੰਜ਼ਲ ਹੋਰ ਜੋੜਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਨੀਹਾਂ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪੁੱਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਮਕਾਨ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਵੀ ਮੇਰੇ ਵਡੇਰਿਆਂ ਦਾ ਕਲਪਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਮੈਂ ਪਹਿਲੀ ਮੰਜ਼ਲ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਉਹੋ ਜਿਹੀ ਇਕ ਹੋਰ ਮੰਜ਼ਲ ਉਸਾਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਦੂਜੀ ਮੰਜ਼ਲ ਨਿਰੋਲ ਨਵੀਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ, ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਮੰਜ਼ਲ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੇ ਅਸਲੋਂ ਅਲੋਕਾਰ ਸਿਰਜਣ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਮੇਰੀ ਮੌਲਿਕਤਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਾਰਫ਼ਤ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। (ਚੋਲਾ ਟਾਕੀਆਂ ਵਾਲਾ, ਪੰਨਾ 10)