Back ArrowLogo
Info
Profile

2. ਹਾਸ ਰਸ: ਹਾਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹਾਸ ਰਸ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਪਰੋਂ ਹੌਲਾ-ਫੁੱਲ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸੁਥਰਾ ਸ਼ਾਹ ਤੇ ਜਲ੍ਹਣ ਜੱਟ ਹਾਸਰਸੀ ਕਵੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ।

3. ਕਰੁਨਾ ਰਸ: ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੋਕ ਦੇ ਸਥਾਈ ਭਾਵ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹੋਵੇ, ਉੱਥੇ ਕਰੁਣਾ ਰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਵਿਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕੁਰਲਾ ਉਠਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਕਰੁਣਾ ਰਸ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

4. ਰੌਦਰ ਰਸ: ਰੌਦਰ ਰਸ ਦਾ ਸਥਾਈ ਭਾਵ ਕਰੋਧ ਹੈ। ਇਹ ਬੇਇਜ਼ਤੀ, ਨਿਰਾਦਰੀ, ਛੇੜਖਾਨੀ ਜਾਂ ਅਪਮਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

5. ਵੀਰ ਰਸ: ਜਿੱਥੇ ਜੰਗਾਂ-ਯੁੱਧਾਂ ਅੰਦਰ ਵੀਰਤਾ ਦਿਖਾਉਣ ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਵੀਰ ਰਸ ਝਲਕਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਵਾਰ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਰਚਿਤ 'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ', 'ਨਜਾਬਤ ਦੀ ਵਾਰ', ਵੀਰ ਰਸ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ।

6. ਭਿਆਨਕ ਰਸ: ਕਿਸੇ ਡਰਾਉਣੀ ਸ਼ੈਅ (ਵਸਤੂ) ਨੂੰ ਵੇਖਣ-ਸੁਣਨ ਤੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਭੈਅ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਭਿਆਨਕ ਰਸ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਸ ਦਾ ਸਥਾਈ ਭਾਵ 'ਭੈਅ' ਹੈ।

7. ਵੀਭਤਸ ਰਸ: ਰੱਤ-ਲਹੂ ਅਤੇ ਮਾਸ-ਮਿਝ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਹੀ ਵੀਭਤਸ ਰਸ ਦੀ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਸਮੱਗਰੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਵਿਭਚਾਰ, ਦੁਰਾਚਾਰ ਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਵੀ ਵੀਭਤਸ ਰਸ ਅਖਵਾਉਂਦੀ ਹੈ।

8. ਅਦਭੁੱਤ ਰਸ: ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਗੱਲਾਂ, ਅਦਭੁਤ ਘਟਨਾਵਾਂ, ਪੜ੍ਹਨ ਜਾਂ ਸੁਣਨ ਕਰਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ 'ਅਸਚਰਜਤਾ' ਦਾ ਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਅਦਭੁਤ ਰਸ ਕਹਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ।

9. ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ: ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ ਦਾ ਸਥਾਈ ਭਾਵ ਵੈਰਾਗ' ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

13 / 87
Previous
Next