ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ

ਅਧਿਆਪਕ ਕਾਰਜ

ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਾਰਜ

ਘਟੀਆ ਮਸਾਲਾ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਜੀਊਣ ਜੋਗਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਾ ਵਾਹ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਹੋਸ਼ ਉੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਸਿਰੇ ਨਾ ਚੜ੍ਹਦਾ ਵੇਖ ਕੇ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚੱਕਰਵਿਊ ਰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਕਾਊਂਟੈਂਟ ਤਾਰਾ ਚੰਦ ਨੂੰ ਨਾਲ ਰਲਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬਿਲ ਪਾਸ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੱਢੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਠੇਕੇਦਾਰ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਉਰਮਲਾ ਨੂੰ ਧਮਕੀ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੌਸ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਕੋਲੋਂ ਉਸ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਏਗੀ ਤਾਂ ਉਹਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਵੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਵੇਸਵਾ ਦੀ ਧੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਣਚਾਹੀ ਔਲਾਦ ਹੈ।

ਬਾਦ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇਕ ਰਾਮ ਭੰਡਾਰੀ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਉਸ ਦੀ ਕੋਈ ਮਦਦ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮਜਬੂਰੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਨੇਕ ਰਾਮ ਭੰਡਾਰੀ ਇੱਕ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਵਾਂਗ ਉਸ ਦੇ ਪਿਓ ਦਾ ਰਾਜ ਉਗਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਇੱਕੋ ਵਾਕ ਨਾਲ ਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਰਾਫ਼ਤ ਦਾ ਚੋਗਾ ਉੱਤਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ-"ਅਸਾਂ ਤਾਂ ਜਾਅਲੀ ਕੁਨੀਨ ਵਿਚੋਂ ਉੱਚ ਕੋਟੀ ਦਾ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।" (ਪੰਨਾ 67)

ਇਸ ਵਾਕ ਨੇ ਉੱਚਾ ਸਿਰ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਿਰ ਸ਼ਰਮ ਨਾਲ ਨੀਵਾਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਹੁਣ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਭਟਕਦਾ ਰਿਹਾ। ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ, “ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਹੀ ਸਮਝਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਐ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾਨ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਐ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ। ... ਪਰ ਅੱਜ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਨੇ ਅੱਜ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਏ, ਇਹ ਤਾਂ ਸਭ ਰੇਤ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮਹਿਲ ਉਸਾਰਿਆ ਸੀ।" (ਪੰਨਾ 70-71)

ਬਚਨ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇਵੇ। ਲੱਛਮੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ

ਦਾ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰੀ, ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਕੋਲੋਂ ਕੰਮ ਕਢਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਤੇ ਘਟੀਆ ਮਾਲ ਸਪਲਾਈ ਕਰਕੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਉਣਾ ਉਸ ਦੀ ਫਿਤਰਤ ਹੈ।

ਪ੍ਰ. ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਪਾਸ ਕੀ ਉਮੀਦ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?

ਉ. ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰ. ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਉਰਮਲਾ ਨੂੰ ਕੀ ਧਮਕੀ ਦੇਂਦਾ ਹੈ ?

ਉ. ਜੇਕਰ ਉਹ ਉਸ ਦਾ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਕੋਲੋਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਏਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ।

ਪ੍ਰ. ਨੇਕ ਰਾਮ ਭੰਡਾਰੀ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਕੇ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ