ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ	ਅਧਿਆਪਕ ਕਾਰਜ	ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਾਰਜ
	ਅਤੇ ਆਖਦੀ ਹੈ ਉਹ ਨਾ ਜਾਵੇ ਬਾਹਰ ਬੜਾ ਤੇਜ ਝੱਖੜ ਝੁੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਬਾਹਰ ਝੁੱਲਦਾ ਝੱਖੜ ਅੰਦਰਲੇ ਝੱਖੜ ਦਾ ਸੰਕੇਤਿਕ ਰੂਪ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਇਨ੍ਹਾਂ ਝੱਖੜਾਂ ਤੋਂ ਬੇਪਰਵਾਹ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਸਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਭੰਡਾਰੀ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇ ਤੇ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੇਣ ਕਿ ਉਹ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਹਰ ਤੂਫਾਨ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ਸਕੇ ਅਤੇ ਇਹ ਝੁਲਦਾ ਝੱਖੜ ਉਸ ਦੇ ਪੈਰ ਨਾ ਉਖਾੜ ਸਕੇ। ਉਸ ਦੇ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਉਸ ਅੱਗੇ ਵਾਸਤੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬੁਢਾਪੇ ਵਿੱਚ ਬੇਸਹਾਰਾ ਛੱਡ ਕੇ ਨਾ ਜਾਵੇ ਪਰ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਸੁਣਦਾ ਤੇ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।	ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਭਰਮ ਤੋੜਦਾ ਹੈ? ਉ. ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਿ "ਅਸਾਂ ਤਾਂ ਜਾਅਲੀ ਕੁਨੀਨ ਵਿੱਚੋਂ ਉੱਚ ਕੋਟੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।“ ਉਸ ਦਾ ਉੱਚਾ ਖਾਨਦਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਹੋਣ ਦਾ ਭਰਮ ਤੋੜਦਾ ਹੈ।

 

ਮੌਨ ਪਾਠ : ਸਾਰੇ ਨਾਟਕ ਦਾ ਸਾਰ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਸੁਣਾਉਣ ਅਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਧਿਆਪਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮੌਨ ਰਹਿ ਕੇ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਾਟਕ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਹੇਗੀ ਤਾਂ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਸ ਨਾਟਕ ਦਾ ਸੰਦਰਭਗਤ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਸਕਣ।

ਘਰ ਲਈ ਕੰਮ :

ਪ੍ਰ. 1. ਨਾਟਕ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ-ਵਸਤੂ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ?

ਪ੍ਰ. 2. ਨਾਟਕਕਾਰ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਉਦੇਸ਼ ਨਿਭਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਸਫਲ ਹੋਇਆ ਹੈ ?

ਪ੍ਰ. 3 ਕੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਨਾਟਕ ਦਾ ਪਲਾਟ ਮੰਨ ਕੇ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਪ੍ਰ. 4. ਨਾਟਕ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ‘ਕੰਧਾਂ ਰੇਤ ਦੀਆਂ’ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ ਜਾ ਨਹੀਂ ? ਕੀ ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸਿਰਲੇਖ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਆਪਣੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿਓ।

ਪ੍ਰ. 5. ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਪਾਤਰ ਉਸਾਰੀ ਬਾਰੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੀ ਵਿਚਾਰ ਹਨ ? ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰੋ।

ਪ੍ਰ. 6. ਕੀ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਅਵਾਜ ਉਠਾਣ ਵਾਲੇ ਕੋਈ ਕਿਰਦਾਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ‘ਰੇਤ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ’ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਫੌਲਾਦੀ ਪੱਥਰ ਵਾਂਗ ਪੇਸ਼ ਹੋ ਸਕਣ ਜਾਂ ਉਹ ਵੀ ਬਦਲਦੇ ਹਾਲਤਾਂ ਨਾਲ ਭੁਰ ਜਾਣਗੇ । ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ।