ਤੁਕ ਜਾਂ ਚਰਣ

ਛੰਦ ਦੀ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਪਾਲ ਨੂੰ ਤੁਕ, ਚਰਣ ਜਾਂ ਕਲੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਹੇਠਲੇ ਛੰਦ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਤੁਕਾਂ ਜਾਂ ਚਾਰ ਵਰਣ ਜਾਂ ਚਾਰ ਕਲੀਆਂ ਹਨ :-

ਚੜ੍ਹ ਵੇ ਚੰਦਾ, ਕਰ ਰੁਸ਼ਨਾਈ

ਮੈਂ ਹਾਂ ਤੈਨੂੰ, ਵੇਖਦੀ ਆਈ

ਪੌੜੀ ਪੌੜੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਆਵਾਂ

ਗੀਤ ਤਿਰੇ ਮੈਂ ਨਾਲੇ ਗਾਵਾਂ।

 

ਵਿਸਰਾਮ

ਤੁਕ ਦੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵੇਲੇ ਜਿੱਥੇ ਠਹਿਰੀਏ, ਉੱਥੇ ਵਿਸਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਸਰਾਮ ਦਾ ਅਰਥ ਠਹਿਰਾਓ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉੱਪਰਲੇ ਛੰਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸਰਾਮ ਤਾਂ ਹਰ ਤੁਕ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਵਿਚਲੇ ਵਿਸਰਾਮ ਨੂੰ ਕਾਮੇ (, ) ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤਲੇ ਨੂੰ ਡੰਡੀ (।) ਨਾਲ।