ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਆਰੰਭ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਬਿਰਧ ਮਨੁੱਖ ਸੜਕ 'ਤੇ ਮਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਲੋਕ ਤਮਾਸ਼ਬੀਨਾਂ ਵਾਂਗ ਉਸ ਨੂੰ ਮਰੇ ਪਏ ਨੂੰ ਵੇਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਇੱਕ ਬੁਲਾਰੇ ਵਲੋਂ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਜੋ ਗੁਣ ਪਾਤਰ ਹੈ। ਉਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਰੋਲ ਇੰਨਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਰੇ ਹੋਏ ਬੰਦੇ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਮਾਸੜ ਜੀ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਦੇਸ ਰਾਜ ਸਿੰਘ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਪਿਛਲਝਾਤ ਦੀ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਸੁਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਧੀਆਂ ਤੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਹਨ। ਦੇਸ ਦੀ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਸਭ ਕੁਝ ਛੱਡ ਕੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਆਉਣਾ ਪਿਆ। ਪਰ, ਮਾਸੀ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਪੋਟਲੀ ਜ਼ਰੂਰ ਲੈ ਲਈ। ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧੀਆਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਕੀਰਤ ਬੀ.ਏ. ਕਰ ਕੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਦੁਕਾਨ 'ਤੇ ਬੈਠਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੀ ਸੀ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਲੇਸ਼ ਹੋਣ ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਮਾਸੀ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ, "ਹੁਣ ਤੁਹਾਡਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ... ਮਾਂ ਪਿਉ ਨੇ ਜੋ ਚਾਹਿਆ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ... ਹੁਣ ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਕਰਦੇ ਨੇ ... ਸਾਨੂੰ ਕੀ ... ਆਪੇ ਤੰਗ ਹੋਸੀ ...।”

ਔਰਤ। ਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ। ਜਦੋਂ ਕੀਰਤ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਵਹੁਟੀ ਸੱਸ ਸਹੁਰੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸੇ ਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਰੂਪ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ :

"ਕੀਰਤ ਬਿਨਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਮਰ ਜਾਸਾਂ... ਕਿੰਨੀਆਂ ਸੁਖਣਾ ਤੇ ਮੰਨਤਾਂ ਨਾਲ ਲਿਆ ਏ ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ... ਹਿਕ ਪਲ ਨਾ ਦਿਸੇ ਤਾਂ ਅੱਖੀਆਂ ਅੱਗੇ ਨ੍ਹੇਰਾ ਆਂਦੇ... ਹਾਏ। ਕਿੰਨੇ ਜਫ਼ਰ ਜਾਲੇ ਮੈਂ .. ਤੇ ਹੁਣ ਇਹ ਮੇਰਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ...। ਹੁਣ ਮੈਂ ਪਰਾਈ ਹੋ ਗਈ ... ? ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਚਾਹੀਦੀ ਏ।” ਉਹ ਅਲੱਗ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਛੋਟਾ ਪੁੱਤਰ ਰਵੀ ਐੱਮ.ਏ. ਕਰ ਕੇ ਪਿਤਾ ਦੇਸ ਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਦੁਕਾਨ 'ਤੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿਤਾ ਖੁਸ਼ ਹੈ। ਰਵੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਹ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਗਦੇ ਹੋਏ ਵੱਖ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਹਿੱਸਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਹੋਰ ਗੱਲ ਕਰਨ, ਛੋਟੀ ਨੂੰਹ ਕਾਗਜ਼ ਲਿਆ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਘਰ ਤੇ ਦੁਕਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਰਵੀ ਨੇ ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਪਿਤਾ ਕੋਲੋਂ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਉੱਪਰ ਦਸਖਤ ਕਰਵਾ ਲਏ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਦੁਕਾਨ 'ਤੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਵੀ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਦੇਸ ਰਾਜ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਾ ਕੇ ਕਟਦੇ ਜਾਂ ਫੇਰ ਕੁਝ ਦੇਰ ਲਈ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਇੱਕ ਥੜ੍ਹੇ ਉੱਪਰ ਬੈਠ ਕੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦੇ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸੜਕਾਂ ਦੀ ਖਾਕ ਛਾਣਦੇ ਉਹ ਸੜਕ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਕੇ ਮਰ ਗਏ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਵਿਚਾਰਾ ! ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਰੁਲਦਾ ਹੀ ਮਰ ਗਿਆ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਵੀ ਸਰਵਣ ਪੁੱਤਰ ਨਾ ਨਿਕਲਿਆ ... ਇੱਕ ਨੇ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਾ ਕੀਤੀ ਘਣੇ ਟੱਬਰ ਦਾ ਭਾਰ ਹੀ ਢੋਂਦਾ ਰਿਹਾ...।"

ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਗੌਣ ਪਾਤਰ ਦੇ ਕਥਨ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਪਾਤਰ ਸਰਵਣ ਅਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਲਿਖਿਆ ਹੈ : "ਕਲਯੁਗ ਦੇ ਸਰਵਣ ਪੁੱਤਰ... ? ਤ੍ਰੇਤਾ ਯੁਗ ਵਿੱਚ ਸਰਵਣ ਪੁੱਤਰ ਕਾਰਣ ਕਿੰਨਾ ਉਪਧਰ ਮਚਿਆ ਸੀ ... ? ਜੇ ਸਰਵਣ ਦੀ ਵਹਿੰਗੀ ਨਾ ਹੁੰਦੀ... ਨਾ ਯੁੱਧ। ਮਹਾਂਵਲੀ ਮਹਾਂਯੋਧਾ-ਮਹਾਂ ਗਿਆਨੀ ਰਾਵਣ ਆਪਣੀ ਵਿਦਵਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਸ਼ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇ ਜਾਂਦਾ। ਨਹੀਂ ? ਸੀਤਾ ਦੀ ਅਗਨੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਤਾਂ ਨਾ ਹੁੰਦੀ। ਅੱਜ ਤਾਂ ਸੀਤਾ ਦੀਆਂ ਆਹੂਤੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ, ਹਲ ਬਾਲਣ ਦੀ ਥਾਂ ਤੰਦੂਰ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਜਾਂਦੀ ਏ-ਸਟੋਵ ਫੱਟ ਜਾਂਦੈ ਤੇ ਉਹ ਸੜ ਮਰਦੀ