ਬਾਰਾਮਾਹ ਤੁਖਾਰੀ, ਦੱਖਣੀ ਓਅੰਕਾਰ, ਸਿਧਿ ਗੋਸ਼ਟਿ, ਪਹਰੇ, ਥਿਤੀ, ਕੁਚੱਜੀ, ਸੁਚੱਜੀ, ਆਰਤੀ, ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ, ਤਿੰਨ ਵਾਰਾਂ (ਮਲ੍ਹਾਰ, ਆਸਾ ਤੇ ਮਾਝ) ਆਪ ਜੀ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਬਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਜਪੁਜੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਉਸਾਰੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਦ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਅਨੁਸਰਨ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਹਿਮਾਂ ਭਰਮਾਂ ਤੇ ਪਾਖੰਡਾਂ ਦਾ ਤਿੰਨ ਵਾਰਾਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮਕਾਲੀਨ ਸਮਾਜ, ਧਰਮ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ (ਬਾਬਰਵਾਣੀ) ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਂਦੇ ਇੱਕ ਉੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਜੀਵਨ ਦਰਸ਼ਨ ਤੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।

ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ (1508 - 1552 ਈ.) :

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਗੁਰਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 62 ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਨਿਰਮਾਣਤਾ, ਸ਼ਰਧਾ, ਪ੍ਰਭੂ ਭਗਤੀ ਦੁਆਲੇ ਕੇਂਦਰਤ ਰਿਹਾ। ਆਪ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸੁਰ ਗੁਰੂ ਮਹਿਮਾ ਹੈ। ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਰਨਮਾਲਾ ਸੋਧ ਕੇ ਵਿੱਦਿਆ ਲਈ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਵੀ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ (1479 – 1574 ਈ.) :

ਗੁਰੂ ਅਰਮਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਬਿਰਧ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਬਾਣੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਨੇ 18 ਰਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਣੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। 'ਅਨੰਦ ਸਾਹਿਬ ਵਰਗੀ ਅਦੁੱਤੀ ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਪ ਜੀ ਨੇ 'ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ', 'ਪੱਟੀ' ਤੇ ਚਾਰ ਵਾਰਾਂ (ਗੂਜਰੀ, ਸੂਹੀ, ਰਾਮਕਲੀ ਤੇ ਮਾਰੂ) ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਦੁਆਰਾ ਸਿਰਜੇ ਕਾਵਿਕ-ਮਾਡਲਾਂ ਦਾ ਹੀ ਅਨੁਸਰਨ ਕੀਤਾ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਾਣੀ ਮਸੰਦਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ।

ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ (1534 - 1581 ਈ.) :

ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ 29 ਰਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ : ਚੌਪਦੇ, ਅਸ਼ਟਪਦੀਆਂ, ਛੰਦ, ਸੋਹਲੇ, ਅੱਠਵਾਰਾਂ, ਸਲੋਕ, ਪਹਿਰੇ, ਵਣਜਾਰੇ, ਕਰਹਲੇ ਤੇ ਘੋੜੀਆਂ ਆਦਿ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਾਇਆ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ (1563 - 1606 ਈ.) :

ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਗ੍ਰੰਥ 'ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ' ਦਾ 1604 ਈ. ਵਿੱਚ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰਕੇ ਵਿਸ਼ਵ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਦੁੱਤੀ ਦੈਵੀ ਗ੍ਰੰਥ ਦਿੱਤਾ। ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ 30 ਰਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ। 'ਸੁਖਮਨੀ' ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਆਪ ਜੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ : ਬਾਰਾਮਾਂਹ, ਦਿਨਰੈਣਿ, ਬਾਵਨ ਅੱਖਰੀ, ਸੁਖਮਨੀ, ਥਿਤੀ ਤੇ ਵਾਰਾਂ। ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਪਦਿਆਂ, ਅਸ਼ਟਪਦੀਆਂ, ਛੰਤਾਂ ਤੇ ਸਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਤ ਸੰਕਲਪਾਂ ਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਾਇਆ।