پُورن سِںگھ دی 'سوچ دا سپھر'

کُجھ مُّڈھلے سبد

پُورن سِںگھ اجوها پرواسی لےکھک هَے, جو هُن تّک ِاک درجن پُستکاں پںجابی ساهِت دی جھولی پا چُّکا هَے۔ ِانھاں وِچ دس, لےکھاں دے سںگرهِ هن اتے دے, کهانی سںگرهِ۔ ترَے-ماسِک رُوپاںتر راهیں وی اُه باکاِادگی نال پاٹھکاں تک پُّجدا آ رِها هَے۔ هِںدی وِّچ وی تِنّ رچناواں دے انُواد چھپ چُّکے هن۔ پر اُس دیآں رچناواں نُوں آلوچکاں/پاٹھکا دُآرا پُوری ترھاں گَولِآ نهیں گِآ۔ هّتھلی پُستک سوچ دا سپھر (بھاگ پهِلا) وی لڑیوار رُوپاںتر وِچ چھپ چُکی هَے۔

پُورن سِںگھ دے کُجھ پاٹھکاں نُوں سِکاِات هَے کِ اُس دے وِچاراں وِچ سپسٹتا نهیں هَے, اتے لےکھک دیآں گّلا اُنھاں دی سمجھ توں باهر هن۔ اجےهے پاٹھکاں نُوں پُورن سِںگھ دا دو ٹُّک اُّتر هَے کِ اُه سادھارن پاٹھکاں لای نهیں لِکھدا۔ نِرسںدےه! اُس دے وِچاراں وِّچ گںبھیرتا هَے۔ اُس دے مُتالِآ دا گھےرا وِسال هَے۔ بهُت گھّٹ لےکھک هن, جِنھاں پاس پُورن سِںگھ واںگ گِآن دے بھںڈار هن۔ جِنھاں پاٹھکاں نُوں اُس دیآں لِکھتاں دی سمجھ گھّٹ آاُںدی هَے, جاں گِلا کردے هن کِ لےکھک دے وِچاراں دا آدھار کوای نهیں تاں اُنھاں نُوں اُه وِچارسیلتا دا سُجھااَو دےںدا هَے۔ پُورن سِںگھ نے پُوربی تے پّچھمی وِدواناں دیآں لِکھتاں دا دیرگھ مُتالِآ کیتا هَے اتے اُه آپنی سوچ هاهیں پںجابی وارتک نُوں نویں روگن دےن دی کوسِس کردا هَے۔ پُورن سِںگھ دیآں رچناواں پڑھ کے اُس دے وِچاراں نال سهِمت هونا جرُوری نهیں پر کِسے وی ترھاں اُس دی پرتِبھا ’تے سّک دی کوای گُںجاِاس نهیں۔ اُه ِاّک دانِسور/وِدوان لےکھک هَے۔

سوچ دا سپھر (بھاگ پهِلا) پُورن سِںگھ دی نوین گد-رچنا هَے۔ پر, ِاس نُوں وارتک دی کِس سرےنی وِّچ رّکھِآ جااے? ِاه سوچن والی گّل هَے۔ جاهرا تور 'تے ِاه رچنا پُسپےںدر تے اُس دی ےُو.کے. رهِںدی سهےلی سنےها وِچکار لِکھیآں گایآں چِّٹھیآں دا سںگرهِ هَے۔ پر, مهِج سادھارن چِّٹھیآں نهیں هن, کِاُںج هر پّتر لِکھن توں پهِلاں لّگ پّگ اّدھی درجن سهِےوگیآں دے وِچار-وٹاںدرے نُوں جواب دا آدھار بنايا گِآ هَے۔ پّڑھاں/چِّٹھیآں نُوں روچک بنااُن لای بھاوےں پِچھوکڑ وِّچ پُسپےںدر تے سُمیت دے پرسپر سںبںدھاں دی لڑی وی چّلدی هَے تاں جو سوچ دا سپھر نُوں ناول دا رُوپ دِّتا جا سکے: پر, ِاس نُوں ڈھِّلیآں کڑیآں والا ناول هی کِها جااےگا۔ چرچا ادھین لِآںدے گاے۔

وِسے, هر پّتر نُوں نِبںدھ دا رُوپ دے دےںدے هن اتے هر نِبںدھ وِّچ وارتالاپ هَے۔ پر, ِاه پّتر, نِبںدھ نهیں هن۔

ِانھاں چِّٹھیآں وِّچ جِنھاں وِسِآں نُوں موٹے تَور 'تے چرچا دا آدھار بنايا گِآ هَے, اُنھاں وِچ پھلسپھا (درسن), راجنیتی, ِاتِهاس, کلا, ساهِت, سںگیت, سِّکھِآ, سماج ساستر, دھرم اتے ساِاںس, ےتھارتھواد, رهّسواد, ادھِآتمواد, سّچ تے جھُوٹھ, پرماتما تے مُکتی, سبھِاتا توں سبھِآچار (سںسکرِتی), شِوم, ستِام, سُںدرم سُهج-سُآد, آنںد, آد سامل هن۔ پُسپَود اتے سنےها ِاّک دُوجی نُوں پّتر لِکھن توں پهِلاں آپنے سهِےوگیآں نال وِچار-وٹاںدرے وِّچ بھاگ لَےںدیآں هن اتے سںبںدھِت وِسے بارے سوال-جواب وی هُںدے هن۔ پُورن سِںگھ دی کوسِس وِچار وِمرس ادھین وِسے بارے هر پرکار دے سںکے نوِرت کرن دی هَے۔

سوچ دا سپھر هکیکت وِّچ جیون نُوں سےدھ دےن لای اتے منُّکھ دے من اںدر اُسارُو بھاونا پَےدا کرن لای ِاّک اُپرالا هَے۔ لےکھک انُسار جِهڑی سوچ سِهتمںد, سُںدر اتے ساتوِک نهیں اُه وّڈے وّڈے اُپدر کروا سکدی هَے۔ ِاسے پرکار سِّکھِآ بارے ِاه بھاونا پرگٹ کیتی گای هَے کِ جِهڑی وِّدِآ منُّکھ نُوں سوچ دا سُهبتی نهیں بنااُںدی, اُه کےول کاروباری سِّکھِآ هَے۔ کھوج دا مںتو مهِج ڈِگری هاسل کرن تک سیمت نهیں هونا چاهیدا۔ پُورن سِںگھ ِاه درِڑ کرااُنا چاهُںدا هَے کِ "سںسار دے سِآنِآں دی سوچ دا ِاتِهاس جانے بِناں, سّچ ڈھالن, اُسارن اتے وِکسااُن والے جیون نُوں جانے بِناں, پڑھے لِکھے وِدوان هون دے دااوے کری جانے اَےوے هاسوهینی گّل هَے۔" جد ِاس پُستک دی ناِاکا پُسپےںدر نُوں ےکین هو جادا هَے کِ سِّکھِآ مهِج ڈِگریآں نهیں تاں اُه پی-اَےچ.ڈی. دی ڈِگری لای دُوجے لوکاں دیآں سوچیآں تے آکھیآں گّلاں دی تھاں آپنے آپ نُوں جانن اتے جِںدگی دی اسلیات نُوں سمجھن کھاتر, کھوج کارج دا وِچار تِآگ دِںدی هَے۔ ِانھاں پّتراں وِّچ سّچ تے جھُوٹھ, اسل تے نکل, رّتھ تے سںسار آد سںکلپاں نُوں نِکھےڑِآ گِآ هَے۔

ِاس پُستک دا وڈےرا بھاگ درسن (پھِلاسپھی) نال سبںدھِت هَے۔ درسن دی پرِبھاسا, پھلسپھے دا جنم تے وِکاس, ےُونان دے پھلسپھے تے پھِلاسپھراں سںبںدھی وےروے سهِت جانکاری دے کے دّسِآ گِآ هَے کِ ےُونان, مِسر, بھارت, چین آد دیآں سّبھِآتاواں کِس پرکار دی پھِلاسپھی نُوں جنم دِںدیآں هن۔

پھلسپھے اتے سِّکھِآ اُپرںت پُورن سِںگھ دی سوچ دے سپھر دا اگلا پڑا کلا هَے۔ کلا تے واد (وِسےس کرکے ےتھارتھواد) کلا تے ساهِت, کلا تے اسلیلتا جاں نںگےج, اتے کلا دے ادھِاَےن بارے کاپھی تپھسیل وِّچ وِچار کیتی گای هَے۔ کلاکاراں تے ساهِتکاراں سبںدھی وی ٹِّپنیآں درج هن۔ اجےهے ساهِت نُوں ترجیه دِّتی گای هَے جو پھلسپھے,سِآسی سِدھاںتاں, سماجک کُریتیآں تے کَومی گَورو دیآ گّلا توں اُّپر اُٹھ کے اجےهی سُںدرتا دی سِرجنا کرو جِهڑی ساتوِک آنںد دےںدی هوای, منُّکھی من وِّچ ديا کرُنا, کھِما