ਦੀਆਂ ਰਾਵਾਂ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਕਈ ਸੰਵਾਦਾਂ ਵਿਚ ਸਕਰਾਤ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਿਆਨ ਦੋ ਨਾ-ਬਰਾਬਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਸੰਵਾਦ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।
- ਸੁਕਰਾਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਵਾਦਾਂ ਵਿਚ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਤੇ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੋਣ ਦਾ ਚੇਤਨਾਮਈ ਮਾਧਿਅਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਗਿਆਨ ਦੀ ਸਰਵਾਂਗੀ ਵਿਆਪਕਤਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਅੰਦਰਲੀ-ਬਾਹਰਲੀ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਕਨਫਿਊਸ਼ੀਅਸ, ਬੁੱਧ ਜਾਂ ਈਸਾ ਵਾਂਗ ਉਸਦੇ ਸੰਸਥਾਗਤ ਅਨੁਯਾਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਦਰਅਸਲ ਉਹ ਮੱਠਵਾਦੀ ਗਿਆਨ-ਪਸਾਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਵਿਧੀਵਤ ਜੀਵਨੀ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ।
- ਸੁਕਰਾਤ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਗਿਆਨ ਦੇ ਪੰਧ 'ਤੇ ਤੁਰੇ ਹਰ ਜਿਗਿਆਸੂ ਦਾ ਨਿੱਜੀ ਸੁਕਰਾਤ ਹੈ ਜੋ ਉਸਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਤੇ ਜਿਗਿਆਸੂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਰੋਲ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਉਂ ਸੁਕਰਾਤ ਬਾਰੇ ਮਿਲਦੀਆਂ ਸੰਵਾਦਨੁਮਾ ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਸੁਰ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸੀ ਹੈ। ਲੁਈਸ ਨੇਵੀਆ ਨੇ ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਫਰਮਾਇਆ ਹੈ ਕਿ:
ਸਾਰੀਆਂ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸੁਕਰਾਤ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਸ੍ਰੋਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ, ਕੋਈ ਘਟਨਾ ਉਸ ਬਾਰੇ ਅਜਿਹੀ ਨਹੀਂ ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਪੱਕੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯਕੀਨ ਜਾਂ ਬੇਯਕੀਨੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਜਾ ਸਕੇ। ਸੁਕਰਾਤ ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਕ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ।
ਇਸਦਾ ਇਹ ਅਰਥ ਵੀ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਪੱਕੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਕਿਹਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਕੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਗੱਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੁਕਰਾਤ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਵਿੱਢ ਮਾਰਨ ਵਾਲਾ ਨਾਂ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਗਿਆਨ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਪਹੁੰਚ ਦੇ ਮਿਆਰ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਹੀ ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਜ਼ੀਨੋਫੋਨ ਤੇ ਪਲੈਟੋ ਦੇ ਸੰਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਕੁਝ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਕਾਲਪਨਿਕ ਸਿਰਜਣਾ ਵੀ ਮੰਨ
