ਵਿਗਿਆਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਂਝ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ ਕਰਕੇ ਇਕ ਸਾਪੇਖ ਸੱਚ ਦੀ ਤਲਬ ਦਾ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹਿਆ। ਉਸਨੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦਿਸਦੀਆਂ ਅਤੇ ਅਦਿੱਖ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਰਾਹ ਚੁਣਿਆ। ਉਸ ਲਈ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸੁਆਲ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਦੀ ਇਕ ਪ੍ਰੇਰਕ ਵਿਧੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸਦੇ ਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸੱਚ ਕਿਸੇ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ ਸੀ। ਉਹ ਸਵਾਲ ਲੈ ਕੇ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਇਆ। ਦੋਸਤਾਂ ਤੇ ਵਾਕਿਫ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਸਨੇ ਸਵੇ ਤੋਂ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵਾਦ ਵਿਚ ਬਦਲ ਕੇ ਸਰਵ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੰਤ ਦੀ ਖੋਜ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਜਗਾਉਣਾ ਹੀ ਸੁਕਰਾਤੀ ਵਿਧੀ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਵਿਧੀ ਦੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਸਨ। ਵਿਡੰਬਨਾ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਸੰਵਾਦ ਵਿਚ ਪੈਂਦਾ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਅਗਿਆਨੀ ਹੋਣ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਨਾਲ ਜੂਝਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਉਸਦੀ ਜਿਗਿਆਸਾ ਹੀ ਉਸਦਾ ਸਹਾਰਾ ਬਣਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਸਵਾਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਦੁਖਾਂਤ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਗਿਆਸੂ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਕਮਜ਼ੋਰ ਜਿਹੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇੰਜ ਉਹ ਚਰਚਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨਾਲ ਉਹ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਤਰਕ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਤੱਤ ਤਲਾਬ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਪਲੇਟੋ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਸੰਵਾਦ 'ਥੀਆਟੇਟਰ' ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਵਿਡੰਬਨਾ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਪੜਾਅ ਵਜੋਂ 'ਮੈਯੂਟਿਕਸ' ਕਿਹਾ ਗਿਆ। 'ਮੈਯੂਟਿਕ' ਬੱਚਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦਾਈ ਵਲੋਂ ਸਹਾਇਤਾ ਹਿੱਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਾਰਜ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਧੀ ਕਿਸੇ ਦਾਈ ਵਾਂਗ ਚਰਚਾ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਗ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਵਿਚ ਲੁਕੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧ ਰਾਹੀਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸੁਕਰਾਤ ਏਥਨਜ਼ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਜਵਾਨੀ ਤੋਂ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲੱਗਿਆ। ਪਲੇਟ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਉਹ ਟੇਵੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਵਾਲ ਨੂੰ ਗੇੜਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਸਵਾੲ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਉਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਸਮੁੱਚੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਕੀ, ਕਿੱਦਾਂ, ਕਿੱਥੇ ਦੀ ਇਕ ਸਮੱਸਿਆ ਵਾਂਗ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਵਿਧੀ ਬਾਰੇ ਗੋਣ ਕਰਦਿਆਂ ਲੁਈਸ ਨੇਵੀਆ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਇਕ ਸਿੱਧੀ ਰੇਖਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸੁਕਰਾਤ ਦਾ ਗਿਆਨ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ-ਪਰਿਕਲਪਨਾ-ਵਿਚਾਰ-ਸਵਾਲ-ਪ੍ਰਗਟਾਅ-ਸੰਵਾਦ-ਸਿੱਟੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਿੱਟਾ ਅੰਤਿਮ ਨਹੀਂ