ਕਮਲ ਕਿਸ਼ੋਰ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ। ਰਾਜੇ ਨੇ ਉਹਨੂੰ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਚੌਂਕ 'ਚ ਫਾਂਸੀ 'ਤੇ ਲਟਕਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਸੁਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਕਮਲ ਕਿਸ਼ੋਰ ਫਿਰ ਵੀ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਕਮਲ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੂੰ ਸਿਪਾਹੀ ਲੈਣ ਆ ਗਏ।

"ਆਪਣੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਮੇਂ ਤੂੰ ਕੁਝ ਕਹਿਣਾ ਏ ?"

"ਹਾਂ ।” ਕਮਲ ਕਿਸ਼ੋਰ ਬੋਲਿਆ-"ਸੁਲੋਚਨਾ ਨਾਂ ਦੀ ਔਰਤ ਸ਼ਾਮ ਸੁੰਦਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹੈ । ਫਾਂਸੀ ਲਾਉਣ ਵੇਲੇ ਸੁਲੋਚਨਾ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲੈ ਆਇਉ।”

ਸਿਪਾਹੀ ਸੁਲੋਚਨਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆ ਗਏ । ਉਹਨੇ ਸਾਧੂ ਰੂਪੀ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਕਮਲ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣ ਲਿਆ। ਉਹ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਲੱਗੀ। ਉਸਨੇ ਫਾਂਸੀ ਨਾ ਲਾਉਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਆਪਣਾ ਦੋਸ਼ ਮੰਨ ਲਿਆ। ਹੁਣ ਦੱਸ ਰਾਜਾ ਵਿਕਰਮ ! ਫਾਂਸੀ ਕੀਹਨੂੰ ਲੱਗਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਏ । ਤੇਰਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀ ਆਖਦਾ ਹੈ ?

“ਰਾਜੇ ਨੇ ਕੀ ਨਿਆਂ ਕੀਤਾ।" ਵਿਕਰਮ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ।

"ਰਾਜੇ ਦੀ ਗੱਲ ਛੱਡ । ਤੂੰ ਆਪਣਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਸੁਣਾ ।" ਬੇਤਾਲ ਬੋਲਿਆ- "ਜੇਕਰ ਤੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਵਿਵਾਦ ਆਉਂਦਾ ਤਾਂ ਤੂੰ ਕੀ ਕਰਦਾ।"

"ਮੈਂ ਤਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਾਂਸੀ 'ਤੇ ਲਟਕਾ ਦਿੰਦਾ।"

ਬੇਤਾਲ ਹੱਕਾ-ਬੱਕਾ ਰਹਿ ਗਿਆ-"ਕਿਉਂ, ਰਾਜਾ ਵਿਕਰਮ ?”

"ਬੱਚੇ ਦਾ ਜਨਮ ਤਿੰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੋਇਆ। ਹੱਤਿਆ ਸੁਲੋਚਨਾ ਨੇ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਦੋਸ਼ੀ ਤਿੰਨੇ ਹਨ । ਵੇਖ ਬੇਤਾਲ, ਕਿਸੇ ਦੁਆਰਾ ਦੋਸ਼ ਦੇਣ ਨਾਲ ਹੀ ਕੋਈ ਦੋਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ । ਕਾਰਨ ਮੁੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਬੱਚੇ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਪਿੱਛੇ ਤਿੰਨੇ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਤਿੰਨੇ ਹੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਭਾਗੀ ਹਨ।"

“ਪਰ ਰਾਜੇ ਨੇ ਤਾਂ ਸੁਲੋਚਨਾ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ 'ਤੇ ਲਟਕਾ ਦਿੱਤਾ।"

"ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਹੈ।"

ਵਿਕਰਮ ਦੀ ਗੱਲ 'ਤੇ ਬੇਤਾਲ ਖਿੜਖਿੜਾ ਕੇ ਹੱਸ ਪਿਆ। ਉਹਦਾ