جدوں گِّدڑ دی مَوت آاُںدی هَے تاں اُه سهِر وّل بھّجدا هَے

اّج کّلھ تاں اُه بڑا سُکھی هَے۔ هُن تاں گھِاُ دیآں کُرلیآں کردا هَے۔

ِاه کمپنی کدے بهُت چںگا مال بنااُںدی سی, پرںتُو جدوں ِاس دا ناں بهُت پرسِّدھ هو گِآ, تاں ِاس نے گھٹیآ مال بنااُنا شُرُو کر دِّتا۔ اّج-کّلھ تاں ِاس دی اُه گّل هَے, “اُّچی دُکان پھِّکا پکوان۔”

جدوں جےلھ وِّچ پاے دےش-بھگت نُوں ِاّک مِّتر نے سزا تے جےلھ دے جیون دیآں تکلیپھاں توں بچن لای سرکار توں ماپھی مںگن لای کِها, تاں اُس نے ِاس تجویز نُوں ٹھُکرااُںدِآں بڑے سِدک نال کِها, "اُّکھلی وِّچ سِر دِّتا تاں موهلِآں دا کی ڈر۔"

ساڈا گُآںڈھی راجُو پِںڈ دے هر مسلے وِّچ پردھان هُںدا هَے, چاهے کوای دھارمِک دیوان هووے, بھاوےں کوای پںچاِات دا ماملا هووے جاں کوای گھرےلُو جھگڑا هووے تے بھاوےں ووٹاں مںگن والِآں نال گھُںمنا هووے, تُسی اُس نُوں هر تھاں چَودھری بنِآ دےکھ سکدے هو۔ اُسدی تاں اُه گّل هَے- "اُه کِهڑی گلی, جِّتھے بھاگو نهیں کھلی۔"

جدوں کُلجیت نے مَےنُوں دّسِآ کِ پِںڈ دے سرپںچ نے اُس نُوں کِها هَے کِ اُه اُس نُوں پںجاب اَےںڈ سِںدھ بَےںک وِّچ نَوکری لُآ دےوےگا, تاں مَے هّس کے کِها, "اُه دِن ڈُّبا,جدوں گھوڑی چڑھِآ کُّبا۔" جےکر اُسدی ِانّی چلدی هووے, تاں اُسدا آپنا پُّتر بی.اے.پاس کر کے ِااُں وِهلا پھِرے? اُه بّس گّلاں کرن جوگا هی هَے, کرن جوگا کُجھ نهی۔

سُکھدےو سارا سال تاں پڑھِآ نهیں۔ هُن جدوں ِامتِهان سِر 'تے آ گاے هن تاں کدے اُه آپنے جماتیآں توں نوٹس مںگدا پھِر رِها هَے تے کدے ادھِآپکاں توں مهّتوپُورن پرسن پُّچھن لای جا رِها هَے ۔ اُس دی هالت وےکھ کے اُس دے ِاّک جماتی نے کِها, "ِانّے تھوڑھے سمےں وِّچ هُن تُوں کی-کی پڑھ لوےںگا, سِآنِآں نے ٹھیک هی کِها هَے—وےلے دی نماج کُوےلے دیآں ٹّکراں ۔"

دو دهاکے پهِلاں ساڈے پِںڈ وِّچ سینیار سَےکںڈری سکُول بنِآ سی جِس وِّچ س. کرنَےل سِںگھ جی ورگے پرِںسیپل آاے۔ اُهناں نے ساڈے پِںڈ وِّچ وِّدِآ دی اجِهی جوت جگاای کِ اّج ساڈے پِںڈ نُوں پڑھِآ-لِکھِآں دا پِںڈ هون دا مان هاسل هَے۔ اُهناں دی پرےرنا نال اُچےری سِّکھِآ پراپت کرکے بهُت سارے لوک اُّچے اهُدِآں 'تے پهُںچے هن اتے پِںڈ ترّکی دیآں سِکھراں چھُوه رِها هَے۔ اُهناں نے تاں وِّدِآ ویچاری تاں پراُپکاری دا واک سّچ کر وِکھا دِّتا هَے۔

رمِںدر نُوں سُرُو توں دےری نال اُّٹھن دی آدت سی۔ هُن اُس نُوں نَوکری مِل گای هَے, اُه آپنے دپھتر وی اکسر لےٹ هی پهُںچدا هَے۔ اُس دا جماتی وی رمِںدر دے دپھتر وِّچ کںم کردا هَے۔ ِاّک دِن اُس نے رمِںدر نُوں کِها, "جاپدا هَے کِ تُوں اجے تّک سکُول تے کالج والیآں آدتاں چھّڈیآں نهیں, تےرا تاں اُه هال جاپدا هَے, اکھے-وادڑیآں سجادڑیآں نِبھن سِراں دے نال۔"

رونیت نُوں آپنے کمرے دی جھاڑ-پُوںجھ کردِآں وےکھ کے اُس دی سهےلی نے کِها, "تےرے پاپا تاں اپھسر نے تے تُهاڈے گھر نَوکر وی نے پھِر وی تُوں کںم کِاُں کردی هَےں?" رونیت نے هّس کے کِها, "مَےنُوں آپنا کںم آپ کرکے سںتُسٹی مِلدی هَے, نالے سِآنِآں نے وی کِها هَے کِ رانی آپنے پَےر دھوںدی گولی نهیں کهااُںدی۔"

کاکا, کوای وی اَوگُن اجِها نهیں جِس توں بچِآ نا جا سکے۔ بّس من اُّتے کابُو پااُن دی لوڑ هَے۔ گُربانی دا کتھن هَے- من جیتَے جگ جیت, سماج وِّچ پھَےل رهے نسِآں دے کوهڑ توں سُچےت کردِآں پُسپِںدر دے دادا جی نے اُس نُوں کِها۔

ویروںتی نُوں اَےتوار والے دِن کِسے رِستےدار دے گھر جانا پِآ۔ دُپهِر تّک جد اُه واپس گھر پهُںچی تاں گھر دا سارا کںم کھِّلرِآ پِآ سی۔ اُس دی دھی ٹَےلیویجن وےکھ رهی سی اتے نُوںه سُّتی پای سی۔ ویروںتی نے دوهاں نُوں آکھِآ, "ٹھیک هَے تُسیں دووےں کمااُو هو پر آپنے گھر دا کںم کرن دا کوای مِهنا نهیں هُںدا۔ تُهاڈا تاں اُه هال هَے  اکھے- مَےں وی رانی تُوں وی رانی کَون بھرےگا گھر دا پانی۔"

جدوں مُںڈے والِآں نے نُوںه نُوں تںگ کرنا سُرُو کیتا تاں اُس دے بھراواں نے مُںڈے دے باپ نُوں کِها, "دےکھو بجُرگو۔ ساڈی کُڑی نُوں تںگ نا کرو۔ نهیں تاں بھّجدِآں نُوں واهن ِاّکو-جِهے نے ۔ اسیں تاں تںگ هوواںگے هی, تُسیں وی تںگ هووےگے۔"