ਸੰ. दृष्टान्त. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਉਦਾਹਰਣ. ਮਿਸਾਲ। ੨. ਸ਼ਾਸਾ੍‍ਤ੍ਰ। ੩. ਇੱਕ ਅਰਥਾਲੰਕਾਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਅਥਵਾ ਵਸ੍‍ਤੁ ਦਾ ਪੂਰਾ ਗ੍ਯਾਨ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਸਮਾਨ ਧਰਮ ਵਾਲੀ ਵਸ੍‍ਤੁ ਦਾ ਕਥਨ, ਅਰਥਾਤ ਉਪਮੇਯ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਬਿੰਬ ਰੂਪ ਮਿਸਾਲ ਦਾ ਵਰਣਨ, "ਦ੍ਰਿਸ੍ਟਾਂਤ" ਅਲੰਕਾਰ ਹੈ.#ਉਦਾਹਰਣ#ਭਰੀਐ ਹਥੁ ਪੈਰੁ ਤਨੁ ਦੇਹ,#ਪਾਣੀ ਧੋਤੈ ਉਤਰਸੁ ਖੇਹ,#ਮੂਲ ਪਲੀਤੀ ਕਪੜੁ ਹੋਇ,#ਦੋ ਸਾਬੂਣੁ ਲਈਐ ਓਹੁ ਧੋਇ,#ਭਰੀਐ ਮਤਿ ਪਾਪਾ ਕੈ ਸੰਗਿ,#ਓਹੁ ਧੌਪੈ ਨਾਵੈ ਕੈ ਰੰਗਿ.#(ਜਪੁ)#ਰੇ ਮਨ! ਐਸੀ ਹਰਿ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ#ਜੈਸੀ ਜਲ ਕਮਲੇਹਿ,#ਲਹਰੀ ਨਾਲਿ ਪਛਾੜੀਐ ਭੀ ਵਿਗਸੈ ਅਸਨੇਹਿ××#ਰੇ ਮਨ! ਐਸੀ ਹਰਿ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ#ਜੈਸੀ ਮਛੁਲੀ ਨੀਰ, ××#ਬਿਨੁ ਜਲ ਘੜੀ ਨ ਜੀਵਈ#ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਣੈ ਅਭਪੀਰ,#ਰੇ ਮਨ! ਐਸੀ ਹਰਿ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ#ਜੈਸੀ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਮੇਹ,#ਸਰ ਭਰਿ ਥਲ ਹਰੀਆਵਲੇ#ਇਕ ਬੂੰਦ ਨ ਪਵਈ ਕੇਹ, ××#ਰੇ ਮਨ! ਐਸੀ ਹਰਿ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ#ਜੈਸੀ ਜਲ ਦੁਧ ਹੋਇ,#ਆਵਟਣੁ ਆਪੈ ਖਵੈ ਦੁਧ ਕਉ#ਖਪਣਿ ਨ ਦੇਇ, ××#ਰੇ ਮਨ! ਐਸੀ ਹਰਿ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ#ਜੈਸੀ ਚਕਵੀ ਸੂਰ,#ਖਿਨੁ ਪਲੁ ਨੀਦ ਨ ਸੋਵਈ ਜਾਣਐ ਦੂਰਿ ਹਜੂਰਿ. ××#(ਸ੍ਰੀ ਅਃ ਮਃ ੧)#ਜਿਉ ਬਾਰਕੁ ਪੀ ਖੀਰੁ ਅਘਾਵੈ,#ਜਿਉ ਨਿਰਧਨ ਧਨ ਦੇਖਿ ਸੁਖ ਪਾਵੈ,#ਤ੍ਰਿਖਾਵੰਤ ਜਲ ਪੀਵਤ ਠੰਢਾ,#ਤਿਉ ਹਰਿ ਸੰਗਿ ਇਹੁ ਮਨ ਭੀਨਾ ਜੀਉ,#ਜਿਉ ਅੰਧਿਆਰੈ ਦੀਪਕ ਪ੍ਰਗਾਸਾ,#ਭਰਤਾ ਚਿਤਵਤ ਪੂਰਨ ਆਸਾ,#ਮਿਲਿ ਪ੍ਰੀਤਮ ਜਿਉ ਹੋਤ ਅਨੰਦਾ#ਤਿਉ ਹਰਿਰੰਗਿ ਮਨ ਰੰਗੀਨਾ ਜੀਉ.#(ਮਾਝ ਮਃ ੫)#ਸੁਆਮੀ ਕੋ ਗ੍ਰਿਹੁ ਜਿਉਂ ਸਦਾ#ਸੁਆਨ ਤਜਤ ਨਹੀ ਨਿਤ,#ਨਾਨਕ ਇਹ ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਭਜਉ#ਇਕਮਨ ਹੋਇ ਇਕਚਿਤ,#ਤੀਰਥ ਬ੍ਰਤ ਅਰੁ ਦਾਨ ਕਰਿ#ਮਨ ਮਹਿ ਧਰੈ ਗੁਮਾਨੁ,#ਨਾਨਕ ਨਿਹਫਲ ਜਾਤ ਤਿਹ#ਜਿਉ ਕੁੰਚਰ ਇਸਨਾਨੁ.#(ਸਃ ਮਃ ੯)#ਪੁਨ ਗ੍ਰੀਖਮ ਰਿਤੁ ਕੀਨੋ ਜੋਰਾ,#ਤਪਤ ਭਈ ਅਤਿ ਸੈ ਚਹੁਁ ਓਰਾ,#ਤਪਹਿ ਰਿਹਾ ਜਿਮ ਮਤਸਰਧਾਰੀ,#ਤਿਉਂ ਤਪਗਈ ਭੂਮਿਕਾ ਸਾਰੀ.#ਬਹਿਤ ਜੋਰ ਸੋਂ ਤਪਤ ਸਮੀਰਾ,#ਜੋ ਤਾਪਹਿ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸ਼ਰੀਰਾ,#ਜਿਉਂ ਖਲ ਉਚਰਹਿ ਬਚਨ ਕੁਢਾਲੀ,#ਰਿਦਾ ਤਪਾਇਦੇਤ ਰਿਸ ਨਾਲੀ.#ਮਾਰਤੰਡ ਕੀ ਚੰਡ ਮਰੀਚਾ,#ਦੁਖੀ ਜੀਵ ਲਘੁ ਤਾਲਨ ਬੀਚਾ,#ਜਿਉਂ ਜਗ ਭਗਤਿਹੀਨ ਹੈ ਪ੍ਰਾਨੀ,#ਜਨਮ ਮਰਨ ਮਾਹਿ ਨਿਤ ਦੁਖਖਾਨੀ.#ਸੂਕੇ ਜਲ ਕਰਦਮ ਬਿਹਰਾਨੀ,#ਜਨ ਪ੍ਰੇਮੀ ਉਰ ਸੀਖ ਸਿਖਾਨੀ.#ਸਹਿਤ ਧੂਰਿ ਬਹੁ ਭ੍ਰਮਤ ਬਘੂਰੇ,#ਜਿਉਂ ਮਤਿ ਭ੍ਰਮਤ ਬਿਨਾ ਗੁਰੁ ਪੂਰੇ.#ਮ੍ਰਿਗਤ੍ਰਿਸਨਾ ਕੋ ਹੇਰਹਿ ਨੀਰਾ,#ਦੋਰਤ ਮ੍ਰਿਗ ਨਹਿ ਪਾਵਹਿ ਨੀਰਾ,#ਜਿਉਂ ਮਨ ਵਿਸਯਸੁਖਨ ਹਿਤ ਧਾਈ,#ਤ੍ਰਿਪਤ ਨ ਹੋਤ ਨ ਬਿਰਤਾ ਪਾਈ.#ਪਸੁ ਪੰਛੀ ਹੇਰਹਿਂ ਤਰੁਛਾਯਾ,#ਬੈਸਹਿਂ ਤਪਤਹਿ ਤੇ ਸੁਖ ਪਾਯਾ,#ਬਹੁਤ ਜਗਤ ਦੁਖ ਤੇ ਜਿਗ੍ਯਾਸੀ,#ਜਿਉਂ ਮਿਲ ਸਤਸੰਗਤਿ ਸੁਖਰਾਸੀ.#ਭਾਵਹਿ ਬਹੁ ਸੀਤਲਤਾ ਪਾਨੀ,#ਭਾਗ ਜਗੇ ਜਿਉਂ ਗੁਰੁ ਕੀ ਬਾਨੀ.#ਅਸ ਗ੍ਰੀਖਮ ਮਹਿਂ ਸ੍ਰੀ ਜਗਸਾਈ,#ਬਿਚਰਤ ਲੀਲਾ ਕਰਤ ਸੁਹਾਈ.#(ਨਾਪ੍ਰ)