ِاںٹرنَےّٹ دے لابھ تے هانیآں

1969 اَےڈواںسڈ رِسرچ پروجَےکٹس اےجںسی نے چار امریکی ےُونیورسِٹیآں دے کمپِاُوٹراں نُوں نَےٹورک کرکے ِاںٹرنَےٹ دی سُرُوآت کیتی۔ ِاس نُوں کھوج, سِّکھِآ اتے سرکاری ادارِآں لای وِکست کیتا گِآ سی۔ ِاس توں ِالاوا, ِاسدا اُدےس اَےمرجَےںسی دے سمےں سمپرک ستھاپت کرنا سی جدوں سمپرک دے هور سارے سادھن اسپھل هو گاے سن۔ 1971 تّک لگبھگ 2 درجن کمپِاُوٹر ِاںٹرنَےّٹ راهیں جُڑے هواے سن۔ ِالَےکٹرانِک مےل 1972 وِّچ پےس کیتا گِآ سی۔

ٹراںسمِسن کںٹرول پروٹوکول/ِاںٹرنَےّٹ پروٹوکول 1973 وِّچ تِآر کیتا گِآ سی۔ 1983 تّک, ِاه ِاںٹرنَےٹ تے کمپِاُوٹراں وِچکار سںچار دا ِاّک مادھِام بن گِآ۔ ِاهناں وِّچوں ِاّک پروٹوکول, پھاایل ٹراںسپھر پروٹوکول دی مدد نال, ِاّک ِاںٹرنَےٹ اُپبھوگتا کِسے وی کمپِاُوٹر نال جُڑ سکدا هَے اتے پھاایلاں نُوں ڈااُونلوڈ کر سکدا هَے۔

1989 وِّچ, مَےکگِل ےُونیورسِٹی, ماںٹریال دے پیٹر ڈِاُوس نے پهِلی وار ِاںٹرنَےٹ نُوں ِاںڈَےکس کرن دی کوسِس کیتی۔ تھِںکِںگ مسین کارپورےسن دے بولیکار کرُوهلے نے ِاک هور ِاںڈَےکسِںگ کمپنی, ڈبلےُو. اے.آای.اَےس. (واایڈ اےریآ ِانپھرمےسن سرور) وِکسِت کیتا هَے۔ سی.ای.آر.اَےن. کن بھَوتِک وِگِآن لای ےُورپیان پرےوگسالا دے برنرس-لی نے ِاںٹرنَےٹ تے جانکاری لای ِاّک نویں تکنیک وِکسِت کیتی, جِسنُوں ورلڈ واایڈ وَےّب کِها گِآ۔ ِاه وَےّب هاایپرٹَےکسٹ ‘تے ادھارت هَے جو ِاںٹرنَےٹ اُپبھوگتا نُوں ِاںٹرنَےٹ دیآں وّکھ-وّکھ ساایٹاں ‘تے دستاوےج نال جوڑدا هَے۔ ِاه کںم هاایپر لِںک راهیں کیتا جاںدا هَے۔

پهِلا اُپبھوگتا-انُکُول ِاںٹرپھےس, گوپھر, 1991 وِّچ مِنےسوٹا ےُونیورسِٹی (ےُواَےساے) وِّچ وِکست کیتا گِآ سی۔ اُدوں توں, گوپھر سبھ توں پرسِّدھ ِاںٹرپھےس رِها هَے۔

1993 وِّچ, نَےسنل سَےںٹر پھار سُپرکمپِاُوٹِںگ اَےپلیکےسنج دے مارک اَےںڈریسن نے موجڈِاُوک نامک ِاّک نَےویگےسن سِسٹم وِکسِت کیتا۔ ِاس ساپھٹوےار راهیں ِاںٹرنَےّٹ نُوں مَےگجین پھارمَےٹ وِّچ پےس کیتا جا سکدا سی۔ ِاس ساپھٹوےار نال ٹَےکسٹ اتے گراپھِکس ِاںٹرنَےّٹ ‘تے اُپلبدھ هو گاے۔ اّج وی نےویگےسن سِسٹم ورلڈ واایڈ وَےّب لای ِاّکو جِها هَے۔

1994 وِّچ, نَےّٹسکےپ کمِاُونیکےسن اتے 1995 وِّچ ماایکروساپھٹ نے آپنے سبںدھِت برااُوجراں نُوں مارکیٹ وِّچ پےس کیتا۔ ِاهناں برااُجراں دے کارن, اُپبھوگتاواں لای ِاںٹرنَےٹ دی ورتوں کرنا بهُت آسان هو گِآ هَے۔ 1994 وِّچ, ِاںٹرنَےٹ تے پهِلی وپارک ساایٹاں لاںچ کیتیآں گایآں سن۔ ای-مےل راهیں ماس مارکیٹِںگ مُهِںماں سُرُو کیتیآں گایآں سن۔

1996 تّک ِاںٹرنَےٹ پُوری دُنیآ وِّچ بهُت مسهُور هو گِآ۔ لگبھگ 45 مِلیان لوکاں نے ِاںٹرنَےٹ دی ورتوں کرنی سُرُو کیتی, جِنھاں وِّچوں 30 مِلیان امریکا وِّچ سن۔ اتے کَےنےڈا توں, نَوں مِلیان ےُورپ توں اتے چھے مِلیان اےسیآ توں سن۔

2000 وِّچ ِاںٹرنَےّٹ دی پرسِّدھی دے نال-نال کای سمّسِآواں وی ساهمنے آایآں۔ کمپِاُوٹر واِارس دی سمّسِآ وی ِانھاں وِّچوں ِاّک هَے۔ 2000 وِّچ ‘لو بّگ’ نام دے واِارس نے لّکھاں لوکاں نُوں پربھاوِت کیتا, جِس نال کمپنیآں نُوں ارباں رُپاے دا نُکسان هويا۔ هُن بھارت وِّچ وی ِاںٹرنَےٹ اُپبھوگتاواں دی گِنتی بهُت وّدھ گای هَے۔