گِّدڑ تے کھرگوس

ِاّک گِّدڑ کای دِناں توں بھُّکھا سی, اُس نُوں کوای سِکار نا مِلِآ۔ آکھر اُه رات سمےں ِاّک پِںڈ 'چ گِآ تے کھان لای کوای چیج لّبھن لّگا, پر بدکِسمتی نال سارے پِںڈ 'چ ٹّکراں مارن دے باوجُود وی اُس نُوں کھان لای کُجھ وی نسیب نا هويا۔ ِاّک ڈھےر نُوں پھرولدِآں اُس نُوں دو ٹُّٹے-پُرانے چھِّتر لّبھے, جِنھاں دے تلے اّڈیآں توں گھسے پاے سن۔ گِّدڑ نُوں ِاّک چال سُّجھی تے اُس نے اُنھاں چھِّتراں نُوں آپنے کنّاں 'چ لٹکا لِآ, جِس ترھاں کِسے جوگی دے کنّاں 'چ مُںدراں پاایآں هوایآں هُںدیآں هن۔

پھِر اُس نے کُجھ هّڈیآں ِاکّٹھیآں کیتیآں تے اُنھاں نُوں ِاّک وّڈے سارے چھّپڑ کے کںڈھے جوڑ کے اُّپر گوهے دا لےپ کرکے ِاس ترھاں سمادھی لا کے بَےٹھ گِآ جِس ترھاں کوای وّڈا مهان تپّسوی تپّسِآ کر رِها هُںدا هَے۔ سوےر هوای سُورج نے ساری دھرتی نُوں آپنے نِّگھے کلاوے 'چ لَے لِآ۔ پسُو, پںچھی آپنے گھُرنِآں تے آلھنِآں 'چوں نِّکل کے چھّپڑ دے کںڈھے پانی پین آاُن لّگے۔ گِّدڑ نے جھّٹ اُنھاں نُوں آپنی گرجویں آواج 'چ للکار کے آپنے کول سّد لِآ تے کِها کِ جےکر تُسیں ِاس چھّپڑ 'چوں پانی پینا چاهُںدے هو تاں پهِلاں مےری اُستت 'چ ِاه دوهرا پڑھو:

''چاںدی دا تےرا چَوںترا
اُّتے سونا لِّپِآ هَے,
کنّاں 'چ تےرے مُںدراں
کوای سهِجادا بَےٹھا هَے۔"

جانور مکھَول 'چ ِاه دوهرا پڑھدے تے پانی پی کے چلے جاںدے۔ دُپهِر نُوں جںگل دا راجا سےر وی اُّتھے پانی پین لای آيا, گِّدڑ نے اُس نُوں وی ِاه دوهرا پڑھ کے پانی پین لای کِها۔ سےر نے وی هّسدِآں ِاه دوهرا پڑھ دِّتا تے پانی پی کے چلا گِآ۔ گِّدڑ کھُسی 'چ پھُّلِآ نا سمايا تے سوچن لّگِآ, "مَےں کِنّا کھُسکِسمت هاں۔  جںگل دا بادساه سےر وی مَےنُوں سهِجادا آکھ کے ستِکار دے گِآ هَے۔ جےکر ِاسے ترھاں هی مَےنُوں آدر-مان مِلدا رِها تاں چھےتی هی مَےں ِاس جںگل دا بادساه بن جاواںگا۔ پھِر مَےنُوں بھُّکھا رهِن دی لوڑ نهیں پوےگی۔" هَولی-هَولی سارے پسُو-پںچھیآں 'چ ِاه گّل پھَےل گای اتے جانوراں 'چ گِّدڑ دا چںگا ستِکار بن گِآ۔

جِهڑا وی جانور چھّپڑ 'تے پانی پین آاُںدا, اُه آپنے-آپ هی مسکری جِهی 'چ دوهرا پڑھدا تے پانی کے چلا جاںدا هَے۔ جدوں سُورج آپنا سپھر مُکا کے چھِپدے وّل ڈُّبن لّگِآ تاں ِاّک کھرگوس چھّپڑ 'تے پانی پین آيا۔ اُه گِّدڑ نُوں سردھاںجلی دِّتے بِناں هی پانی پین لّگا۔ گِّدڑ نے اُس نُوں تاڑدِآں آکھِآ, "جںگل دا بادساه سےر وی مےری تپّسِآ 'تے کھُس هو کے مَےنُوں سردھاںجلی دے گِآ هَے۔ پر تُوں ِاّک نِّکڑا جِها کھرگوس ِانّا بےپرواه هو کے مَےنُوں کوای ستِکار نهیں دے رِها۔ جےکر تُوں ِاس چھّپڑ 'چوں پانی پینا چاهُںدا اےں تاں پهِلاں ِاه دوهرا پڑھ:

"چاںدی دا تےرا چَوںترا
اُّتے سونا لِّپِآ هَے,
کنّاں 'چ تےرے مُںدراں
کوای سهِجادا بَےٹھا هَے۔"

کھرگوس بڑا چلاک تے پھُرتیلا سی, اُس نُوں گِّدڑ دی پھوکی کھُسامد کرنی چںگی نا لّگی۔ اُس نُوں ِاه وی ڈر سی کِ جےکر اُس نے گِّدڑ دی گّل نا منّی تاں گِّدڑ اُس نُوں مار کے کِدھرے کھا هی نا جاوے۔ اُس نے چلاکی توں کںم لَےنا هی ٹھیک سمجھِآ اتے تُتلا کے کهِن لّگا, "پِآس نال مےری تاں جیبھ سُّکی پای هَے۔ مَےتھوں تاں بولِآ وی نهیں جاںدا۔ جےکر تُهاڈا هُکم هووے تاں مَےں دو کُ گھُّٹ پانی پی کے پھِر تُهاڈی سِپھت 'چ ِاه دوهرا پڑھاں?" 

گِّدڑ نے اُس دی گّل منّ لای تے کهِن لّگا, "تُوں ٹھیک کهِںدا اےں۔ پانی پی کے تےرا گلا ساپھ هو جاوےگا, تےری آواج هور وی سُریلی نِّکلےگی۔" کھرگوس نے رّج کے پانی پیتا تے پھِر اُّتھوں تُر پِآ۔ گِّدڑ ِاه وےکھ کے بڑا هَےران هويا۔ اُس نے کھرگوس نُوں آواج ماری, کھرگوس نے کھهِڑا نا چھُّٹدا وےکھ کے کِها, "کِهڑا دوهرا پڑھنا اے?"

گِّدڑ نے کِها-

"چاںدی دا تےرا چَوںترا
اُّتے سونا لِّپِآ هَے,
کنّاں 'چ تےرے مُںدراں
کوای سهِجادا بَےٹھا هَے۔''

کھرگوس نے کُجھ پل سوچِآ تے پھِر اُّچے سُر 'چ کهِنا سُرُو کیتا-

"هّڈیآں دا تےرا چَوںترا
اُّتے گوها لِّپِآ هَے,
کنّاں 'چ تےرے جُّتیآں
کوای گِّدڑ بَےٹھا هَے۔"

تے پھِر اُه ِانّی تےجی نال آپنی کھُّڈ وّل دَوڑِآ جِوےں تیر کمان 'چوں چھُّٹدا هَے۔ گِّدڑ نُوں ِاه سُن کے بڑا گُّسا آيا تے اُه کھرگوس وّل دَوڑِآ۔ کھرگوس بڑا پھُرتیلا سی, بھّج کے آپنی کھُّڈ 'چ وڑ گِآ۔ گِّدڑ بےسرم جِها هو کے کھُّڈ دے باهر هی بَےٹھ گِآ کِ هُنے کھرگوس باهر نِّکلےگا تے اُه اُس نُوں پھڑھ کے مار سُّٹےگا, پر کھرگوس باهر نا نِّکلِآ اتے کھُّڈ 'چ بَےٹھ کے هی بڑی مِّٹھی سُر 'چ گااُن لّگا- 

هّڈیآں دا تےرا چَوںترا
اُّتے گوها لِّپِآ هَے,
کنّاں 'چ تےرے جُّتیآں
کوای گِّدڑ بَےٹھا هَے۔"

گِّدڑ آپنی هور بےِاّجتی نا سهار سکِآ تے چُّپ-چاپ کنّ ولھےٹ کے اُّتھوں کھِسک گِآ۔