ماں دی مِهنت
گےلا ِاّک گریب پرِوار نال سبںدھ رّکھن والا مُںڈا سی, بھاوےں اُسدا اسل ناںا تاں گُرمےل سِںگھ سی پر پِںڈ وِّچ اُسدے سںگی-ساتھی اکسر هی اُهنُوں گےلُو آکھ کے بُلااُںدے۔ اُه پڑھاای وِّچ بهُتا هُسِآر نهیں سی اتے اُسدا دِماگ همےسا سرارتاں کرن اتے کھےڈن وِّچ هی لّگا رهِںدا سی پر اُس دی ماں دی تمنّا سی کِ اُه پڑھ-لِکھ کے اتے کِسے اهُدے 'تے لّگ کے گھر نُوں ودھیآ ڈھںگ نال چلااُن دے کابل بن سکے۔
گےلے دا پِاُ سرابی هون کارن, گےلے دی ماں نے ِاس گھر وِّچ اّج تّک نرک ورگی جِںدگی هںڈھاای سی۔ گےلے دے دو هور چھوٹے بھَےن-بھرا سن۔ گھر دی آرتھِک هالت کوای بهُتی چںگی نا هون کارن اُهدی ماں دا ِاّک سُپھنا سی کِ اُه پڑھ-لِکھ کے گھر دے هالاتاں نُوں سُدھارن لاِاک هو جاوے۔ اُه آپ تںگی کّٹ کے همےسا هی گےلے دے چںگے بھوِّکھ دی آس وِّچ لّگی رهِںدی۔ گےلے دا پِاُ سرابی تے بهُتا هی اڑھب سُبھاا دا هون کارن جِّتھے گےلا آپنی ماں دا لاڈلا سی, اُّتھے هی اُه آپنے پِاُ توں همےسا هی ڈردا سی۔
ماں دیآں هّلاسےریآں نال جدوں اُه اّٹھویں تّک پهُںچ گِآ تاں ماں نُوں وی ِاںجھ لّگن لّگا سی کِ اُهدا پُّت هُن جرُور اُس دیآں آساں نُوں پھل لاوےگا پر جدوں اُه اّٹھویں وِّچوں پھےلھ هويا تاں نتیجا سُنن توں بااد گھر آ کے اُه پکھانے وِّچ وڑ گِآ سی۔ دِن بھر اَےنیآں سرارتاں کرن والا اّج لُکدا کِاُں پھِردا هَے? ِاه اُس دی ماں نے جھّٹ سمجھ لِآ سی۔ آپنے پِاُ توں ڈردِآں پھِر اُس نے هَولی کُ دےنے آپنی ماں دی بُّکل وِّچ وڑ کے جدوں ِاه سبد بولے, بیبی مَےں تاں پھےلھ هو گِآ, تاں اُس دی ماں دیآں اّکھاں وِّچوں وی پرل-پرل هںجھُو وهِ تُرے۔ کِاُںک اُه جاندی سی کِ اُه آپنے بّچِآں نُوں کِنھاں هالاتاں وِّچوں نِّکل کے پڑھا رهی هَے پر اُسدا نِسچا درِڑھ سی۔ اُس نے اّج وی هَوںسلا نهیں سی هارِآ سگوں گےلے نُوں دھرواسا هی دِّتا سی اتے اّگے پڑھن لای اُسدا هَوںسلا ودھايا سی۔
سماں بیتدا گِآ آکھر ماں دیآں هّلاسےریآں نال اُه بارویں تّک پهُںچ گِآ سی۔ پر جدوں بارھویں کلاس وِّچوں اُه پھےلھ هو گِآ تاں اُس دا پِتا جو پهِلاں هی اُس توں کاپھی پرےسان هو چُّکا سی, اُس نُوں اّگے نهیں سی پڑھااُنا چاهُںدا۔ اُسدے پِتا نے گھر وِّچ اُسدی ماں نُوں وی سکھت آدےس دے دِّتا سی کِ هُن ِاس نُوں کوای پَےسا وی نهیں دےنا اتے پڑھن وی نهیں لااُنا۔ ِاه آپے گھر دی گُجارے جوگی کھےتی کر چھّڈِآ کرےگا۔ پر اُسدی ماں دے دِل وِّچ ِاّک ریجھ سی جو اُه پُوری کرنا چاهُںدی سی۔ اُه همےسا لوکاں دے سوَےٹر-کوٹیآں بُن کے آپنے گھر دا گُجارا چلااُںدی سی۔ گھر وِّچ اَےنی پُوںجی وی جمھاں نهیں سی کِ اُه آپنے پّدھر 'تے بّچِآں نُوں پڑھا سکدی۔
گےلے دا باپ پهِلاں هی اُس نُوں اّگے پڑھااُن لای راجی نهیں سی اجِهے هالاتاں وِّچ کی کیتا جاوے? ِاه سوال گےلے دی ماں دے دِماگ وِّچ هر سمےں پارے واںگ بَےٹھا رهِںدا۔ گےلے دا نانا لاگلے پِںڈ دے ِاّک گُرُو گھر وِّچ پاٹھی سی۔ آکھِر گےلے دی ماں نے ِاه ساری گّل آپنے پِتا نال ساںجھی کیتی تاں اُنھاں نے کُجھ رُپاے کِسے دے هّتھ پھڑا دِّتے۔ رُپاے دے کے اُس دی ماں نے گےلے نُوں سکُول آپنا داکھلا کرااُن لای بھےجِآ۔ اُس سمےں سکُول دے داکھلے دے وی دو کُ دِن هی باکی سن پر سمےں سِر پَےسے مِل جان کارن گےلے نے بارویں وِّچ آپنا داکھلا کرا لِآ۔ سوَےٹر-کوٹیآں آد بُن کے کمااے گاے آپنے پَےسِآں وِّچوں هی اُس دی ماں نے اُسنُوں پڑھن لای کِتاباں اتے وردی آد کھرید کے دِّتی۔
آکھِر اُسنے بارویں کلاس چںگے نںبراں وِّچ پاس کر لای۔ هُن گےلا کھُد وی آپنے گھر دے هالاتاں نُوں سمجھن لّگ پِآ سی۔ اُس نے بی.اے. وِّچ داکھلا لَے لِآ تے کالج توں آ کے اُه جِّتھے گھر دے کںماں وِّچ آپنی ماں نال هّتھ وٹااُںدا, اُّتھے هی کِسے نا کِسے دے کھےت جاں دُکان آد 'تے کںم کرکے آپنا جےب کھرچ اتے پڑھاای دا کھرچ چلااُںدا۔ ماں وّلوں کیتے گاے انتھّک ےتناں تے بےهّد سهِےوگ نال هُن گےلے نے اَےّم.اے. اتے بی.اَےّڈ دی پڑھاای وی چںگے نںبراں نال پُوری کر لای سی۔
اُس دی پڑھاای پُوری هُںدِآں هی ادھِآپکاں دیآں اسامیآں نِّکلیآں تاں اُس نے اپلاای کردِآں دےر نا لاای۔ آکھِر گےلے دی ماں دیآں دُآواں نُوں رّب نے سُنِآ تے اُه ادھِآپک لّگ گِآ۔ ِاه کھبر مِلدِآں هی گےلے دی ماں نے اُس نُوں گھُّٹ کے آپنے سینے نال لا لِآ۔ اُس دیآں اّکھاں وِّچوں کھُسی دے اّتھرُو وهِ تُرے۔ ورھِآں توں دِل وِّچ سںجوای اُس دی آس اّج پُوری هو گای سی۔
اُس نُوں مِهنت دا مُّل مِل گِآ سی۔ بھاوُک هوای اُه وار-وار گےلے دے مّتھے نُوں چُںمدی اتے گےلے لای سهِن کیتے دُّکھاں نُوں ےاد کرکے پھِر هُبکیآں لَےنیآں سُرُو کر دِںدی۔ گےلا اُسنُوں چُّپ کرااُن دی کوسِس کردا پر اُسنُوں لّگدا جِوےں کای ورھِآں دا بنّھ کے رّکھِآ هويا اُسدا سبر دا بنّھ اّج ٹُّٹ گِآ هووے۔ آپنے پُّت نُوں سینے نال لا کے اّج اُس نے آپنے دِل نُوں هَولا کیتا سی۔ آپنے سُپھنے نُوں پُورا کرکے هُن گےلے دی ماں دیآں اّکھاں وِّچ سںتُسٹی دے اّتھرُو جھلک رهے سن۔ ِاه اُس دی ماں دی مِهنت هی سی کِ اّج پِںڈ دے لوکاں نے وی گےلے نُوں ماسٹر گُرمےل سِںگھ کهِ کے بُلااُنا سُرُو کر دِّتا سی۔