سَےتان چُوها
اّدھی چھُّٹی توں بااد دا سماں سی اّج بال سبھا دا دِن سی بّچے ماسٹر جی توں کوای نویں کهانی سُنن لای جِّد کر رهے سن ماسٹر جی کهانی سُنااُن دے رَوںا 'چ نهیں سن اُه بّچِآں نُوں پڑھن لای کهِ رهے سن, پر بّچے تاں ماسٹر جی دے جِوےں کھهِڑے هی پَے گاے سن ماسٹر جی مجبُور هو گاے تے اُنھاں بّچِآں نُوں کِها, "اّچھا بّچيو! اّج مَےں تُهانُوں ِاّک سَےتان چُوهے دی کهانی سُناواںگا, جو کِ دُوسرے چُوهِآں نُوں بهُت پرےسان کردا سی, تاں سُنو پھِر۔
'ِاّک وار دی گّل هَے, ِاّک پِںڈ دے کول ِاّک بهُت اُّچا ٹِّبا سی اُّتھے وّکھو-وّکھ کھُّڈاں وِّچ کای چُوهے رهِںدے سن اُه آپنے آلے-دُآليوں بھوجن پراپت کردے تے کھاںدے اُنھاں سارِآں دا آپس وِّچ بهُت پِآر سی پر اُنھاں وِّچ ِاّک چُوها بهُت سَےتان سی اُه کِسے نا کِسے ترھاں اُنھاں نُوں تںگ کردا رهِںدا سی جدوں جی کردا کِسے نا کِسے چُوهے (Rat) نُوں کُّٹ دھردا۔
چلاک تے تکڑا هون کرکے سارے چُوهے اُس توں ڈردے سن اُه کای وار ِاکّٹھے هو کے اُسنُوں سبک سِکھااُنا چاهُںدے سن پر اُه اُنھاں دی ِاّک نا چّلن دِںدا کای وار اُه اجِهی چلاکی کردا کِ سارے چُوهِآں نُوں سارا دِن بھُّکھِآں رهِنا پَےںدا ِاّک دِن اُس نے سارے چُوهِآں نُوں کهِ دِّتا کِ تھوڈیآں کھُّڈاں وِّچ سّپ وڑ گاے نے سارے چُوهے ڈردے هواے اُّتھوں بھّج گاے اُه آرام نال اُنھاں دیآں کھُّڈاں وِّچ رهِن لّگا ِاس ترھاں دِنوں-دِن اُس دیآں سَےتانیآں توں چُوهے تںگ آ رهے سن۔
ِاّک وار سارے چُوهے بھوجن دی تلاس وِّچ ِاّک سےٹھ دے گھر وّل گاے سَےتان چُوها (Rat) وی اُنھاں دے نال سی سارِآں نُوں ڈبل روٹی دی کھُسبُو آ رهی سی سَےتان چُوهے نُوں وی پتا لّگ گِآ۔ اُس نے سارِآں نُوں کِها کِ ِاّدھر نا جاِااَو ِاّدھر بِّلی بَےٹھی هَے اُه آپاں سارِآں نُوں کھا جاوےگی سارے چُوهے ڈردے هواے دُوسرے پاسے دَوڑ گاے سارِآں دے جان توں بااد سَےتان چُوها اُّدھر تُر پِآ, جِّدھروں کھُسبُو آ رهی سی اُسنے وےکھِآ کِ ِاّک چھوٹا جِها ڈّبا سی, جو لوهے دیآں تاراں دا بنِآ هويا سی۔
اُس دے ساهمنے ِاّک درواجا جِها سی اُس دے ساهمنے ِاّک ڈبل روٹی تار 'تے ٹںگی پای سی, جِس 'تے کوای چیج جِهی وی لّگی هوای سی چُوهے نے سوچِآ بھوجن کاپھی هَے هُن اُه ِاّک دِن بَےٹھ کے بھوجن کھاوےگا اُس دے مُوںه وِّچ پانی آ گِآ جدوں ڈبل روٹی کھان لای اُس نے آپنے تِّکھے دںد ڈبل روٹی وِّچ مارے تاں تڑاک کردا پِںجرا بںد هو گِآ اُس نے بهُت ےتن کیتے پر اُه پِںجرے 'چوں باهر نا نِّکل سکِآ۔
سام دے سمےں جدوں سارے چُوهے (Rat) آپنا بھوجن پراپت کرکے آپنیآں کھُّڈاں وّل جا رهے سن تاں اُهناں وےکھِآ کِ سےٹھ دا نَوکر ِاّک پِںجرا پھڑی جا رِها سی اُه چُوهِآں دے کول دی لںگھِآ تاں اُنھاں وےکھِآ کِ پِںجرے وِّچ اُهی سَےتان چُوها مرِآ پِآ سی نَوکر اُسنُوں سُّٹن واستے جھاڑیآں وّل جا رِها سی چُوهِآں نُوں ِاس دا دُّکھ هويا پر کُجھ چُوهِآں نے کھُسی پرگٹ کیتی کِ هُن اُه آجادی نال آپنیآں کھُّڈاں وِّچ رهِنگے, رل-مِل کے کھانگے تے آپس وِّچ نهیں لڑنگے۔" کهانی سُنااُن توں بااد ماسٹر جی نے کِها, 'سو بّچيو! سانُوں کدے وی آپنے دوستاں نال, آپنے لوکاں نال سَےتانی نهیں کرنی چاهیدی نا هی کِسے نُوں دھوکھا دےنا چاهیدا هَے, وَےر-وِرودھ توں اُّپر اُّٹھ کے سانُوں آپسی ساںجھ پَےدا کرنی چاهیدی هَے تے هر مُسیبت وِّچ سانُوں سبھ دی سهاِاتا کرنی چاهیدی هَے۔