پںجابی گیت-سںگیت: وِسو پّدھر اُّتے اُبھردی سّبھِآچارک پهِچان

پھِر وی, ِانھاں کامےابیآں دے نال, پںجابی سںگیت اُدےوگ ودھدی هِںسا, بںدُوک سّبھِآچار اتے گَےںگسٹرواد دے دوساں نال وی گھِرِآ رِها هَے۔ کای گاِاک هِںسک گیتاں دے مادھِام راهیں گَےںگسٹر جیونسَےلی نُوں اُتساهِت کرن دے آروپاں دے کےںدر وِّچ رهے هن۔ ِاس سںبںدھ وِّچ, پںجاب پُلِس اتے راسٹری جاںچ اےجںسی وّلوں کای گاِاکاں دی جاںچ کیتی گای هَے, جِس وِّچ اُنھاں دے  گَےںگسٹراں نال سںبںدھ جانن دی کوسِس کیتی گای۔ کای گیت, جو هِںسا نُوں اُتساهِت کردے منّے گاے, اُنھاں 'تے پابںدی لگاای گای۔ جو سِرپھ بولاں جاں ویڈیاَو تّک هی سیمِت نهیں سی, بلک سماج 'تے اُنھاں دے پربھاو دا مُّلاںکن وی کیتا گِآ۔ ِاه هالات اجے وی گںبھیر هن, جِوےں کِ پرسِّدھ گاِاک سِّدھُو مُوسےوالا اتے امر سِںگھ چمکیلا دی هّتِآ, کای هور گاِاکاں 'تے هواے هملے اتے اُنھاں نُوں مِل رهیآں نِرںتر دھمکیآں, جو پںجابی سںگیت جگت وِّچ ِاّک  چِںتا دا وِشا  بن چُّکِآ هَے۔ گُرُو نانک دےو ےُونیورسِٹی, اںمرِتسر وِکھے سماج ساستر دے سابکا پروپھَےسر, جّج کول سماج ساستری ادھِاَےن, ڈاِاسپورا, سّبھِآچار اتے سماجِک اںدولناں 'تے 20 توں وّدھ کِتاباں لِکھیآں۔ سماج ساستری پرمجیت سِںگھ جّج نے آپنی نویں پُستک ’پںجاب دا سّبھِآچار اتے پرسِّدھ سںگیت’ وِّچ, پںجابی سںگیت دیآں گُںجھلدار اتے اپرمانِک بنتراں نُوں سمجھن دی کوسِس کیتی هَے۔ ِاه گیت-سںگیت 'تے اُنھاں دی پهِلی  پُستک هَے۔ اُه پرستاونا وِّچ لِکھدے هن: "مَےں کدے نهیں سوچِآ سی کِ مَےں سںگیت اتے سّبھِآچار دے وِسے 'تے ِاّک  پُستک لِکھاںگا, کِاُںک ِاّک سماج ساستری وجوں ِاه مےرے لای دِلچسپی دا کھےتر نهیں هَے ۔" پرمجیت سِںگھ جّج لای, ِاه پُستک پںجابی گیتاں اتے پںجابی سّبھِآچار نال سُوکھم پرسپر پربھاو 'تے کھوج سُرُو کرن لای ِاّک پرےرنا سی۔دس ادھِآواں وِّچ وںڈی هوای, ِاه  پُستک پهِلاں سّبھِآچار دیآں کای پرتاں نُوں پےس کردی هَے۔  تاں جو پاٹھک سںگیت اتے سّبھِآچار دے گُںجھلدار سبںدھاں نُوں سّمجھ سکے۔ جّج لِکھدا هَے: "بهُت سارے وِدوان, سِآستدان اتے پّترکار اکسر ِاّک کھاس ٹِّپنی کردے هن (کھاشکر جدوں پںجاب دے سّبھِآچار بارے گّل کردے هن)ک پںجاب وِّچ سّبھِآچار نهیں سگوں کھےتیباڑی هَے۔ مَےں اجے وی هَےران هاں کِ پںجاب دے ماملے وِّچ سّبھِآچار اتے کھےتیباڑی نُوں سمکالی بنااُن دا وِچار کِسنے لِآںدا۔"  ِاه پُستک پُراتن سمےں توں پںجاب وِّچ سںگیت اتے گاِاکی دی پرمپرا بارے دّسدی هَے, جِس وِّچ ڈھاڈی, کویسر اتے مِراسیآں دا پربھاو هَے۔ لےکھک هرِںدر کَور سوهل دُآرا سںگیت اتے پںجابی گاِاکی پرمپرا دے وِسلےسن 'تے وِکست هُںدا هَے, جِس وِّچ پںج گھرانِآں - پٹِآلا, سام چَوراسی, تلوںڈی, کپُورتھلا اتے کسُور دی بھُومِکا سامل هَے۔ اگلے ادھِآواں وِّچ, جّج پںجابی سںگیت وِّچ پِآر, هِںسا اتے سردھا دے گُںجھلدار جال, گیتاں اتے ویڈیاَو راهیں اَورتاں دے چِّترن, مردانگی دی پرمُّکھتا, سِّدھُو مُوسےوالا دُآرا اُداهرن وجوں گااُن دی نویں پرمپرا, اتے کِوےں آپنیآں سرتاں 'تے جّٹ سرداری دے ساهمنے کھڑھے رهِنا دلِت پرسِّدھ سںگیت دا کےںدری وِسا بنِآ هويا هَے۔ ِاس  بارے وِستھار وِّچ دّسِآ گِآ هَے۔ ِاه پُستک لوک-کتھاواں اتے لوک گیتاں دے مهاںکاو پربھاو دا وےروا دِںدی هَے, بھاوےں اُه هیر-راںجھا, مِرجا-ساهِبا, سوهنی-مهیوال جاں دُّلا بھّٹی, جیاَونا موڑ آد هون۔ ےوگیآں اتے اکھاڑِآں دی پرمپرا نے پںجابی سںگیت وِّچ آپنیآں پرتاں جوڑیآں۔ سبھ توں دِلچسپ پهِلُوآں وِّچوں ِاّک اتیت اتے ورتمان دے پںجابی گیتاں وِّچ تِنّ رُوپاں - ےوگی, سںت اتے پرےمی دا وِبھاجن هَے۔ سںت-ےودھا (سںت-سِپاهی), پرےمی-ےودھا اتے سںت-پرےمی دے جوڑِآں وِّچ ورتے گاے رُوپاں دا ورنن دّسدا هَے کِ پںجابی گیت بهادری, سهادت اتے کُربانی نُوں اُّچا کِاُں رّکھدے هن۔ هِںسا بارے, لےکھک لِکھدا هَے کِ کِوےں گیتاں وِّچ گھوڑِآں, تلواراں اتے تیراں دی تھاں بںدُوکاں, بںباں, کاراں اتے جیپاں نے لَے لای هَے۔ پرمجیت سِںگھ جّج سِّٹا کّڈھدے هواے لِکھدے هن کِ سبھ توں ودھیآ گّل ِاه هَے کِ پرسِّدھ پںجابی سںگیت تِنّ پںجابیآں وِچکار ِاّک پُل دا کںم کر رِها هَے - دو سرهّداں توں پار رهِںدے هن اتے تیجا پُوری دُنیآ وِّچ پھَےلِآ هويا هَے۔