رُوهاں دا پهُپھٹالا

پروفیسر ہریندر سنگھ محبوب

(1)

“جالِما چاںدنی وگی, چاںدنی اُّٹھی

کالی مےگھ جهی پهاڑ دی ٹیسی توں۔

بنِآں چنّ کول سِتارِآں دا اّکھر

نُور نے بھِاُں دِتے وناں دے پّتر—

جاگ پردےسیآ, کوای آيا پهاڑاں تے۔

مِّٹی 'چ لِٹیآں بُّڈھِآں ناگاں دے واںگُوں

ادھکھڑ وناں دی تپس هےٹھ برساں توں

تھّکیآں جڑاں کی جانن کِ اںمرِت نے

کِسے پل راکھ-رںگی مَوت پی جانی هَے۔

دھسے دھرتی 'چ بِرکھاں دے بے-جان پھےپھڑے

کوهاں 'چ مِّٹی دا مُردا هَے وِچھِآ;

کَون جانے ? اُهناں نُوں دُور دی دُنیآ 'چوں

کالِآں مےگھاں نا' اُّڈدی

چِّٹِآں هںساں 'چ گھُںمدی

سکھی لگراں دی هری-بھری نے چُںمنا

تے ڈُلھنا اُس سوهنی سمیر دے نَےنیں—

اُّٹھ جالِما, کوای آيا پهاڑاں تے۔”

نیںد کھُلھی, مَےں کِها : ‘وتن نُوں پرتاں

پی چلاں ِاس کںول توں هی نیر دی چُولی

ِاس اُمر دی نیںد تے چھاں رهی جھیدی۔

دُودھ کںول دے اںگاں دا چاننا لَے کے

سِںجی نیںد جُآنی دی سوهنیآں ترےلاں۔...

کرودھ کھِںگھر جِها بن هّڈاں 'چ سُّتا

بولھا اںدروں باهروں, پھکیر دے سیس نُوں بھنّن

جو سی رِڑھِآ کهِر وِچ سُّکی پهاڑی توں;

سوهنے کںول کولوں بکھسِساں نَےناں دیآں

پاایآں اُس گریب پّتھر نے منّ کے بھُّلاں

تے وَےراگ دے پانی وگے نیںد دے راهاں وِّچ...

جاں چنّ دے کںڈھے لهِراں کںبیآں

تے گھُلی مےرِآں هّڈاں 'چ

سَےآں پهاڑاں دی نیںد-

تاں پَےںڈے مار کے برپھاں دی چاںدنی پِآری

آای اجنبی بن کے کںول دے دُآرے تے۔...

اُس دے پَےںڈے دے جادُو چھِن لاے جیوےں !

ارساں نُوں چھُوںهدے, ٹھںڈیآں پَوناں 'چ تردے

ارساں دے رںگ هِّلے رُوهاں دے دےس-

لالی ندر دی ٹِکی رهی جِںد 'تے جیوےں !

کاپھلے تُردے رهے تےری دُنیآ توں آ کے

ےُگاں پهِلاں کںول تُوں جادُو چھِنے !

وتن نُوں پرتاں رات هَے لںمی

اّدھی رات مَےں جوگی دےس جا آکھاں :

“جاگ کِ ندیآں دے نوےں راه مَےں لّبھے !

جاگ کِ وناں وِچ تےرے سںت مَےں دےکھے !

هوااے جگا نی سُّتے کبر وِچ هانی

آکھ کِ تُساں دا آيا اجب هی بےلی۔”

پی چلاں ِاس کںول توں نیر دی چُولی !

گُّسے, گِلے, هِرس, پاپ ن مواے !

جین سُپھنے دی جلی مِّٹی دے واںگُوں۔

ترِسناواں تے بھلا رُوه کِاُں رَوسن هَے ?

جڑھاں بُّڈھیآں لُکا کے مهِکن ون کِاُں مےرے ?

مِّٹی دے مُردے تے رںگاں دا کپھن تاں نهیں

مَےںڈی اّدھی رُوه تے وگدا

هاِا ! ِاهناں رںگاں دا پانی !

ِالهام هويا کِهڑے پهاڑاں توں ?

لگراں نے ونّ کیتے مِّٹی 'چوں نِکلکے

کلیآں هُںم هُماایآں, کںول دے دُآلے-

ٹیسیآں تے ڈھِلکیآں گوریآں راتاں

اّج سبھناں ترےلاں دی جھول وِچ تارے,

هاِا مَےں بھُّل گِآ ندی دے کِنارے۔

کِّتھے گای مےرے دےس دے پانی جو لِآاُںدی ?

اُه کںول نا دیںهدا, جو پهِرےدار سی مےرا,

جِںد وسے جِس دی پتال دے کھُوهاں وِّچ۔

جان نّسے راج کرِ ونا وِّچ برساں

اُه ناگ هںکاری, مهِک دے مارے۔

ون جِوےں کںول بن پَےراں تے جھُکِآ

اُه جان ن دےںدا, اُه پَےراں نُوں چھوںهدا۔

چنّ جور کردا, لگراں هِّک تے پلمن

ننّھیآں ترےلاں نَےناں 'چ جھمکن—

هاِا, مَےں بھُّل گِآ ندی دے کِنارے !

مَےں تُرِآ, کُّجھ کدماں تے ساکھ هِّلے

ڈھِلکے جُوڑے جهی, سِرے تے جھُوںمدا پںکھی۔

چنّ دی رگڑ وجے ارساں توں آ

پںکھ دی سپھَےدی هور وی چمکے۔

چُںج وِچ کلی, نَےن سن اُڈیکدے مَےنُوں۔...

نجر دا ڈںگ مار مِرے لُکے پاپاں تے,

پرسنّ هو, تّک لُکے رںگاں نُوں پُّچھے :

“مِرے راگ نے جگايا هُنے تُوں جاپےں”

مَےں کِها: “تےرے راگ نے جگاياں

پر ِاه سارا ون نار کِاُں بنِآں !

مگرُور ساکھاں لمکیآں وےلاں هو کِاُں ?

چُبھن پَےراں 'چ سُولاں نکھرِآں واںگُوں—

پَونیں ساه ن رهے سُورج دے کِاُں ?

جرد اُلجھے سِر نا رهے بِرکھاں دے وّڈے

کردے سی جو مِٹ رهے ساهاں دے واںگُوں

لگر دی کلگی سجااُن دا مان پھوکا۔

اَور پّتھر سَوں رهے پتلیآں دھاراں دے تھّلے

جِنھاں سںگ چِترے هجاراں

دھاڑ کے پربتاں اںدر

کھُونی نهُںدراں تِّکھیآں کردے۔

هاتھی چِںگھاڑن تاں جِهڑے چِںگھاڑن

اّج اُه پّتھر ارادھنا ناراں دی کردے۔

چاںدنی دے هُکم وِّچ تُر رهے پانی

ِاه مےگھ نے بُوںداں 'چ اُّڈدے پاے,

رُوه دی انںت چھاں تھّلے

نیںد پای اجلاں دی,

سَوں گِآ مےرا گُّسا مهِک دی دُنیآ۔

هاِا ! نِںدرِآ گاے مےرے سُورمے بان

مےرے بولیں گھُوک نا گُوںجے سںگھرساں دی۔

مےری ناڑاں 'چ, مےری لهُو-بُوںداں 'چ کِدھروں

کام دا راگ پِآ سیس نُوں دھااے۔

نا جانا ? کںول دی چھاں والے ٹھںڈھے بَےکُںٹھیں

کدوں جا گُوںجن تاناں بریک ِاه۔

ِاه آکاس, ِاه سِتارے, مےری هستی

کسم اّلا دی مَےنُوں نار هی جاپن۔”

پںکھی نے نجر چُّکی جِس وِچ مرد سی پُورا

تے ےُگاں دی بجُرگی دے چِںتن دا جلوا

دھارمِک پُرساں دے واںگُوں, بابے دی واج وِّچ پُّچھے :

“کَون هَےں تُوں ? کِّتھوں هَےں آيا ?

بهُت بولےں, نسے وِچ جیوےں۔”

مَےں کِها : "هَےوان ساں مَےں بابا

چھُریآں دی تِّکھی دھار نجر وِّچ کردا

جّلاد مےرے اںدر دا پھِجا وِچ دَوڑے

کّڈھدا جگت نُوں چیک کے گالھاں

سںگھرس وِّچ مَےں گُوںجنا چاهِآ;

کُّجھ گیتاں 'چ بھری مَےں هتھَوڑے دی واج—

پر ےُگ دے سِّتھل ابھِمانی راجِآں وّلوں

جّلاداں دے کھُونی تپے نَےناں دے وِّچوں

ِاک اّگ آ کے مےری هستی 'چ مّچی۔

کرودھ, گھِرنا, سّکاں دی گرم دلدل 'چوں

نِکل نا سُورما رناں دا بنِآں۔

آتما-جِسم دی پُونم دے دید لای

مَےں آيا هاں تِرے وناں وِّچ بابا۔”

کِها پںکھی: “تےری وارتا لںمی اے

تُوں کھُونکھار دُنیآ دے نِّکِآں پاپاں تے

دِلگیر هو گِآ دھرتی دے بےٹِآ۔

ِاه وناں وِّچ آ تُوں رِسی وی بنِآں;

انورھے کالے بّدلاں دی چھاوےں

گا اُّٹھِآ پںکھیآں دا جگت جلںدا

رُوهاں دی وےدنا ترس لای کُوکی۔

بھِنّی رات وِّچ جا رهے اّلا دے پِآرے

ِالهام دی بانی گھول گاے نیںدراں۔

گںدھ ڈُلھی کںول-چھاواں 'چوں جگت دے پھُّلاں دی

سی نیںد تےری ساںت مهاں ساگراں ورگی۔

بارُود دا پھن, هوںد وِّچ سُّتا هَے بھاوےں

ڈُوںگھے کھُوهاں دے راج نے تےرے وِّچ بیبا۔

امل دی گرج ن سُنیں تُوں دُنیآ دے اںدر

تَےں راهاں تے دَےوی نُور, پر مںجل سی چھوٹی۔

تِرے چںدرما هےٹھ راه هور وی نے سوهنے,

اُه گِلا کرسی جِنُوں چھوه سماں ناری۔”

“کِنُوں چھوه سماں ناری ?

هاں, هاں! ساںول بُّت هَے دِسِآ

کالی مےگھ جهی پهاڑ دی ٹیسی توں۔”

ِاک نَےن دی پلک کںبی

کُّجھ سوچ کے ڈُوںگھا

پںکھی اےس پل هو گِآ هور وی سِآنا :

“برس بیتے, سهِم کے تکھت سی ڈولے۔

رَولا پِآ راج وِچ : مرے کوای دُکھیآ۔

جین لّگے بھَےا وِچ پهاڑاں دے پّتھر وی—

جمیر دے چور کالیآں گُپھاواں 'چ اُترے

بھیڑیآں سُرںگاں 'چ نّسے

هّد نُوں چِمٹے

تِری هُوںگر دے اُڈنے سّپ توں ڈر ڈر۔

کُرلاٹ دا هتھَوڑا وجدا رِها دِن-رات نُوں برساں

اُنیںدرے کَےدی دے واںگ سماں لوها هو کھڑِآ !

پھِر تُوں سَوں گِآں ِاک چاننی راتے۔

نیںد تے چھاں رهی ِاک کںول دی برساں

دِل جھیدا ڈُّبِآ سِتارِآں دے پانی۔

پھِر تےرے سِر تے چڑھ ِاک سِتارے نے

سَےنتاں ماریآں راهیآں نُوں برساں۔

ِاک کںکری راه کِسے وادی نُوں جاںدا

باراں مهینے کرن جِس تے ٹاهلیآں چھاواں,

جِتھے همےس جڑھاں وهِںدے پانیآں نُوں پیںدیآں۔

کُّجھ جوگناں, کُّجھ پھکیراں دے نال اُس راه تے

سهِراں نُوں چھڈِ ساںول نار ِاک چّلی۔

جِاُں وی هويا اُه آای پهاڑ تے,

سرم چھوهی جُلپھ نے نَےناں دی۔

چاںدنی دے گھُںگھٹ 'چ سماں سرماوے وی,

پّتھر دا رتھ لای دَوڑدا جاوے وی۔

تد مَےں جانِآ تےری هُوںگر نُوں سُنکے

اُه سمےں دا انُو سی کںکر هو ڈِّگا جو

تےرے وناں دی نِّکی جهی تھاں اںدر—

سماں سرب جِںدگی دُآلے

رےسم دے کیڑے دے واںگُوں

لِپٹدا جاںدا, لِپٹدا جاںدا۔”

(2)

اسیں هَےرانے هو گاے, بھےد ن جانے دو

ِاس آلم وِّچ سُنی ن, ِاهو جِهی کنّسوا۔

ساکھ بھری سی بھر گای, نال نویں کھُسبو

سںگمرمری پںکھ 'چوں, کھِڑی کںول دی لوا۔

مَےں کِرناں تے وار کے, وےدن-اّتھرُو کوا

باهاں کرکے کِسے وّل, ماری واج کھلو :

“کلیآں چُںم کے آایآں, سّت ارساں توں جو

اّج تاں سوهنے هّتھ نا,' رِسماں دےوو دھو۔

جھوک جِںد دی اںدراں, پھُّل مَےں لاے لُکو

کالی جُلپھ 'چ لوو جی, لّکھاں رںگ پرو۔

کی برپھاں وّل جاونا, سدا هی سُّتیآں جو

جادُوگرنی ندی وِچ, جُلپھاں دےوو ڈُبو۔"

مےری لںمی واج دا, لںما پَےںڈا جو

ےُگ ےُگ اُس تے اُّڈنگے, لّکھاں پںچھی رو۔

اُّڈدے اُّڈدے وےهنگے, هر پربت تے اُه

تُرس جھریٹ آواج دی, پِآر مےرے دا روه۔

مَےں پںکھی وّل وےکھِآ, نجراں دے وِّچ کھوه,

کُںڈ بهِستاں والڑے, بُوںد ن دےںدے کو۔

جاپے اُس نے پںکھ نُوں, چِّٹی اگن ڈُبو

برساں هی سی رّکھِآ, تھل جِّتن لای کو۔

ِاک دُور دی ندی دی, پِآس اُهدی وِّچ کھوه

گھاٹ جھیدے تے جان لای, تِآر رِها سی هو۔

“کِس ارساں دے پربتوں, نیر رهے نے چوا,

دّسیں پںکھی مَےںڈِآ, جُوه دِلبر دی اُه۔

کِاُں سمےں وِچ بھر گِآ, رُوپمتی دا موه ?

تے پّتھر دا رتھ وی, کِاُں رُوپ سمےں دے دو ?”

(3)

لُوںا مَےلی دے اںدراں, چِّٹے پںکھ لُکو,

ِاّکو پل وِّچ گِآ سی, پںکھی بُّڈھا هو۔

اُسدی پھَےلی نجر سی, جِاُں تھِڑکی هوای ڈاٹ,

جِّتھے پھّٹے دُّدھ جِاُں, سماں گِآ سی پاٹ۔

کهے : “تپے هواے ےوجناں, اُّڈدا جاںدا ساں,

پای تپںدے پںکھ تے, ساںول بُّت دی چھاں۔

من دی پھِجا 'چوں برھسِآ, ٹھںڈا بّدل کو

کِتھے کُ چِّٹا چںدرما, رِها ارس نُوں دھو ?

مانو-کرم چو سماں سی, مےگھ ناد دے واںگ

تیر-تےگ لَے دھاڑھِآ, مار جگت-رن چاںگ۔

کُل هِمالا دی جیاے! جِّتھوں سمےں دی چھوه,

هِردے بُّدھ دے اُترکے, امر گای سی هو۔

اّج سمےں دی بچڑِآ, هور هور سی چھّب,

رُوپمتی دے دےس وِّچ, دِّسِآ چانن رّب۔”

‘هوںد سمےں دی جان لای, کی پںکھی جی تَےں ?

جے سمجھو تاں دّس دِاُ, وتن نُوں جانا مَےں۔'

“من دی پھِجا 'چوں لںگھدی”, پںکھی کهے "تاریکھ

بھاری پربت واںگ جو, کےساں جهی باریک۔

جھِںم جھِںم کردی آتما, انُو انُو دی لوا

اّلا جانے پهُںچدی, کِّتھے کِّتھے کھُسبو۔

امل انُو توں پار وی, هُںدا بھَےا وِّچ کںب,

اَوس امل دا کوای وی, رُوپ چِهن ن رںگ-

اُس کمپن تّک سمےں دی, جاںدی هَے ساه رگ,

آاے اَوتھوں نِکل کے, اےس جگت وِّچ وگ۔

مادے توں مانُّکھ تّک, چانن دے پروار,

کِتے داگی, کِتے دھُںدلے, کِتے دےن چمکار۔

جِّتھے چانن جور هَے, تِّتھے امل چےتنّ,

سماں تُرےںدا بالکے, کںدرا دے وِّچ چنّ۔

چھُّٹے امل چوں چاننا, پا ٹُٹدے تارے مات

دےس دےس وِچ اُّڈدی, امل وِّچوں هی راکھ۔

مادے توں مانُّکھ تّک, اُڈِ وِںگے-تِّکھے راه

پسُو توں چےتن دےوتا, بندا رِها سدا۔

بُّت بںدے دا آکھری, جِس وِچ پھٹدے نُور,

جو مَےلے هو تھّکدے, هو کے سمےں توں دُور۔

رُوه بںدے دی گھِسردی, جِاُں کُای جکھمی سّپ,

پھِّکی رُوه وِچ اُّگدی, نِری مِّٹی دی اّکھ۔

پھِر جِمیآں دی مالکی, پھِر کھُوناں دے کھُون !

پھِر چھبیآں وِّچ چِلکدا, هَوںک بےاکل جنُونّ ۔

جد وی راکھس آيا, ن سمےں وِّچ لوا

جھُکی هَے کمر گُلام دی, جلے ایرکھا-روه۔

اُس وےلے پھِر انُوں توں, پار دا جِهڑا سےک,

دِںدا آ کے دُور توں, لهُو-بُوںد نُوں چھےک۔

تد مانسروور جھیل تے, کاسد پهُںچے آ

سِکھر هِمالا رِسی کُای, دےوے سںکھ وجا۔

جاںدے تّتی توی تے, ٹھںڈھے ساگر چھا

تُر پُورب تے سںت کُّل, نَےن ٹھاردے آ۔

تد هےمکُںٹ نُوں جاندے, دُنیآ دے کِرسان

تد مهِلاں وِچ پهُںچدی, برپھاں دی مُسکان۔

تد کھںڈے وِچ گھُوکدی, بّجر-چیر گھُںگھار,

کّچی گڑھی چوں سّکدی, ساهاں نُوں وںگار۔

نےکی بدی دا هو رِها, جگت-تماسا جو,

اُس وِچ آپنے امل نُوں, دےںدا سماں سمو۔

بنّھی سمےں نے کُدرتاں, هستی امر سدیو,

مانو جِس دے سّچ نُوں, جانے هسراں تیک۔

کُدرت لںمے راج وِّچ, پرچم سمےں دا جان;

جِس دے تےج نُوں دّسدے, ندیآں اتے تُوپھان۔

سّچ کُّجھ لوکیں آکھدے, کُدرت نُوں دربار

جِسدے اںدر سوبھدی, نےکی دی سرکار۔”

“سّچ اَو پںکھی پِآرِآ, وتناں نُوں مَےں جا,

وِّتھِآ سّچ دی جُگت وِّچ, دےواںگا ورتا۔

هُن تاں جِںد 'تے ڈھوںودی, ساگر پُرے دی وا,

کِسے ےار دی مهِک اّج, جالم رهے لُکا۔

لُک دھرُواں دی برپھ وِّچ, کںبے پای ترںگ

دّسو هُن تاں جِںد تے, ٹُونا کردے رںگ۔

کُجھ تاں دّسو هںس جی, نسِآں-بھُّلی اُه

دھرُو رَےناں توں ڈُوںگھڑی, لُکے نیر دی سوا

لَے گای جِںد نُوں کھِّچکے, دھرُو تارے تے جو۔

هاِا تُوں جِںد نُوں مار ن, لُک کے نھےر دی کُںٹ,

پانی سںگ ن روڑھ تُوں, ےوگی دا بَےکُںٹھ۔

اںت-انںت 'چ چھلکدے, تِلکن بن سمسیر,

پّکے نّکے سِتارِآں, دے روک نا سکن نیر۔

پُرا اُڈںدا جاںودا, گھُںمدے تارے کھِّچ,

هر چانن دی ٹھںڈھ نُوں, اَوس پُرے دے وِّچ:

رهی دھرُواں توں آںودی, لَے رَےناں دے راج,

ساگر اُّتے اُڈدِآں, هںساں دی آواج۔

کُولاں-نیںد لَے پُرے وِّچ, پھِردے مدھُر سلوک,

چھاواں چاںدنی والیآں, جھُلدی ٹھںڈھڑی جھوک۔

جِهڑی سوهنی اساں تے, گِلے نے کرنے لّکھ

هال اَوس دا پںکھیآ, سانُوں تے کُجھ دّس۔”

پںکھی بولے : "مِلےگی, وتنا نُوں تُوں جا,

اُه تاں هر ِاک ندی دے, جانے لںمڑے راه۔”

(4)

تارا-ون 'چو نِکلیآں, لںمیآں پَوناں گا

پّتِآں کولوں پُّچھدیآں, سَے مُلکاں دے راه۔

ون دے پّتے ڈںگدی, پںچھی دی آواج,

لّکھ ورھے دی چُّپ 'چوں, جِاُں کُای نِکلے راج۔

مارے پای کِلکاریآں, مِّٹی سکے ن اُّڈ

ساڈے پںکھ ن سوهنِآں, کُوکن سّبھے ےُگ۔

تُوں مهِکںدے چںبِآ, راهاں وِّچ ن آ,

مَےنُوں وتن دی ندی تے, ےار مِلن دے چاا۔

ندی وتن دی چڑھی هَے, گھاه وِّچ مهِک بنی,

چانن وِّچوں نِکلکے, کںڈھڑے پوے کنی۔

جوگی واںگُوں دھار لای, جِوےں انںتاں چُّپ,

ندی وگےںدی سمےں توں, برِچھاں دے وِّچ لُک نگ

مَےں پانی ول وےکھِآ, پا جِںداں تے سںنج,

لالی چِّٹے چاننے, چھِپ چھِپ جاوے کںب۔

جِںد-سںنج وِّچ نا اُّڈے, درماںدا بےچَےن,

سُںنج دا پںچھی کٹن لای, اُدرےوےں دی رَےن۔

کُل چانن نُوں نجر بھر, گھُّٹ تارِآں دے اںگ,

مَےں ِاس سُّتی ندی توں, کُّجھ ن سکِآ مںگ۔

سںت پَون جِاُں گُجردے, رّب دا مںدر جان,

بھری جلاں دے نال جِاُں, مِّٹھی ندر جهان۔

ساگر تک کُرلاٹ پا, کنیآں کنیآں چا,

رّکھے جِوےں پپیهاں, جل دے کُںڈ لُکا۔

رّکھے ٹھںڈھا دےس ِاه, نَےن جِوےں وی مُںد

دُور دے رن چوں آن پر, سُنے ڈھول دی رُںگ۔

“سُتیاے ندیاے وےکھ لَے, پھُّلاں دِّتیاےں لّد

کیتی گیتاں چھاننی, هری تےری سرهّد۔” :

هےک لاای البےلڑے, اُه بِرکھاں توں پار هّ

تھاں اںدر چھلکدے, توڑے جام هجار۔

راج سُںنج وِّچ چاننے, جِاُں کھُوهاں دے نیر

لںگھِآ مور دی واج دا, کںدراواں چوں تیر۔

***

مےری جِںد تے پِآ کُّجھ, آ چانن دا جور,

ماری کُّل سِتارِآں, رل مِل کے چِلکور۔

مَےں پِںڈاں دی جُوه نُوں, راهی مِلِآ هو,

جِس دے مّتھے وناں نے, گّل لِکھی سی کوا۔

بُّت کںدھاں دے نِسردے, کی چانن دے رںگ۔

پا پا پِںڈ چوں لںگھِآ, پھِّکے چولے چںد۔

پَون کِنارے گگن وِّچ, کھِڑِآ تارا ڈُّب,

کامدھےن دے کُںڈ چوں, بھرے کمل وِچ دُّدھ۔

اّج پُلیآں تے مِلنگے, کِدھروں ساجن دو

دھوںدے ندی تے رات نُوں, تارے رو رو لوا۔

پهُ پھُٹی مَےں جانِآں, درد کرےںدا کَون ?

چھّڈن آای دُور تک, وناں دے وِّچوں پَون۔

لاای سمادھی ندی نے, اُس پّتھر نُوں دھو

انںت دھرُواں توں پھُّٹِآ, کںول چاننا هو۔

اُجلے نَےناں وےکھِآ, کِوےں سوےراں لںگھ

دھاه کے جِںد نُوں چںبڑے, پںدھ ندیآں دے سںگ۔

اُسدے چِّٹے چرن تے, سبھ تارِآں تے چھا

جھُل جھُل جھاںجھے اُوںگھدے, رَےن-ون کمپا۔

کر-کمل جی کںب گاے, اُه سرماای رو,

آوے اُسدے هُسن چوں, جنم جنم دی سو۔

اُه چانن تے ڈِّگیآں, نجراں میںه جِاُں پُنّ,

جِتھے اُّٹھ پتال چوں, واجاں هوایآں گُںم۔

هّتھ اُهدے کُای سَے۔

پتھریں سُّتے جلاں دی, سُرگ پُری وِّچ رهِ

جل-رَےناں توں کُوںج اُس, پںکج لاے سی لَے۔

جِّتھے راتاں کالیآں بهِن سوهنیآں هو

جِّتھے سُورج چڑھے نا, بِن تارِآں دی لوا;

جِّتھے اُس دے دےس چوں, لُکدی آاے سمیر,

کھُوهاں دیآں سَے مںجلاں, لںگھ کے آوے نیر۔

اَوس نیر سںگ بّجھِآ ِاک سرور دا مُّڈھ

کتھا نیر دی چلی هَے, نویں نویں هر ےُّگ, :

“گایآں ترےلاں بھرمکے, وِچ پهاڑاں ڈُّب

پّتھر سراپے سّکھنے, ٹھںڈھے هواے ےُگ۔”

بںس تارِآں دے ےُگ-رَےنی, سِکھر پهاڑاں کںب

چڑے چھِپے ِاس تال تے, لا نسِآں نُوں اںگ۔

جِس جل راتاں ڈُوںگھیآں, جِس جل ڈُوںگھے راج

اُس جل وِّچوں سمےں نے, ماری اُهنُوں آواج۔

مےری جِںد دے ساگریں, دیوے هو گاے گُّل

نھےر پِآ, تے تھاں تھاں, درد گاے سی رُل۔

اّتھرے بول جُآنیآں, گاے جُلپھاں جِاُں کھُّلھ,

ادب مَےں کیتے دُنی وِّچ, جوبن دے گھر بھُّل۔

سرکںڈھِآں تے دُور توں, نھےری واںگ ترںگ,

وّجدی پّتھر توڑ کے, مر کُرلااُںدے ڈںگ۔

رو کے واجاں ماردے, تارے ےُگاں توں تںگ,

هںجھ دے چانن کسکدے, دمکن اُس دے اںگ۔

مِّٹھ-بھرمی پای بھرمدی, اںت نا جانے اُه۔

کی وس ? هر ِاک راه تے, تربک رهی سی لوا۔

مَےں ترلا کر آکھِآ: “تُسیں کَون گاے آ ?

مَےنُوں آپنا آکھ کے, جرا جاوو سرما۔"

اُس نے ندی 'چ وےکھ کے, پُچھ لاے اُس دے پںدھ

اُه بولی تاں هو گاے, چےتن چےتن اںگ-

“مُدتاں هوایآں چںدرما, مَےنُوں لِآ لُکا

جِاُں جِاُں سُورج چڑھے جی, مَےں جاواں لجِآ۔"

اںبراں دے وِّچ پھَےلیآں, برپھاں بن کے رُّت,

چِّٹی گھُّگھی پَون رهی, بِهبل بِهبل گھُّٹ۔

هںساں ورگی دےه لَے, بهِنا ندیآں کول

پانی ساهمےں اَوسنے, جُلپھاں دِّتیآں کھولھ۔

مَےں اُس دے هر اںگ تے, وارن لای جِںد کُّل,

همراهی ِاک اُمر دے, مںجلاں تے گِآ بھُّل۔

“کِهڑے مُلکوں آای هَےں, کُوںج جهی نی تُوں ?

سدا توں کّلی هون دا, اُدرےواں دھرتی نُوں۔

تُوں آای جد گھاٹ تے, چڑِآ سپھر دا ےُگ

نّسی وِّچ پگ-ڈںڈیآں, کملی رملی بُّدھ۔

سُںنجے راه وناں دے لّکھاں, تَےںڈے پگاں نُوں چُںمھ,