ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ
ਪੌੜੀ ਛੰਦ ਵਿੱਚ ਭਗਵਤੀ (ਦੁਰਗਾ) ਦੀ ਯੁੱਧਕਥਾ. ਇਸ ਨਾਮ ਦੀਆਂ ਦੋ ਵਾਰਾਂ ਹਨ. ਇੱਕ ਦਸਮਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਦੋਹਾਂ ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਮਨੋਹਰ ਰਚਨਾ ਹੈ. ਇਸ ਦੀਆਂ ੫੫ ਪੌੜੀਆਂ ਹਨ. ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਰਕੰਡੇਯ ਪੁਰਾਣ ਦੀ "ਦੁਰਗਾ ਸਪਤਸ਼ਤੀ" ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੈ. ਦੂਜੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਬੀੜ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੁਖਮਨਾ, ਮਾਲਕੌਸ ਕੀ ਵਾਰ ਆਦਿਕ ਵਾਧੂ ਬਾਣੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਪਾਠ ਇਹ ਹੈ-#ੴ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤੇ#ਵਾਰ ਸ਼੍ਰੀ ਭਗੌਤੀ ਜੀ ਕੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ੧੦#ਦੋਹਰਾ#ਭਗਤ ਭਗੌਤੀ ਤਿਸਹ ਕੀ ਜੋ ਜਨ ਧੀਰ ਧਰੈ ॥#ਅੰਗ ਸੰਗ ਹਉਂ ਲਾਗਹੂੰ ਪਾਛੈ ਪਗ ਨ ਕਰੈ ॥#ਸਵੈਯਾ#ਭਗਤ ਭਗੌਤੀ ਸਾਜਕੈ#ਪ੍ਰਭੁ ਜਗ ਆਰੰਭ ਰਚਾਇ ਹੈ ॥#ਰਨਭੂਮਿ ਭਭੂਤ ਚੜ੍ਹਾਇਕੈ#ਡਫ ਡਉਰੂ ਡੰਕ ਬਜਾਇਹੈ ॥#ਕਲ ਨਾਰਦ ਹੜ ਹੜ ਹੱਸਿਆ#ਰਨ ਸਾਬਤ ਜੁੱਝ ਮਚਾਇਹੈ ॥#ਦੁਲਦੁਲ ਖਿੰਗ ਬਿਗੱਸਿਆ#ਰਨ ਰੁਹਰ ਕਹਰ ਬਰਖਾਇ ਹੈ ॥#ਘਰ ਸੁੱਤਾ ਸਿੰਘ ਜਗਾਇਆ#ਖੜ ਧਰਤੀ ਹਾਕ ਚਲਾਇਹੈ ॥#ਮਾਨੁਖ ਪਕੜ ਭੱਕਲਿਆ#ਕਰ ਜੱਗ ਘਮੰਡ ਮਚਾਇ ਹੈ ॥#ਭਕਲ ਭਗੌਤੀ ਦੁਰਜਨਾ#ਫਟ ਠੁੰਠੁਰ ਮਿੰਝ ਕਢਾਇਹੈ ॥#ਹਥ ਖੱਪਰ ਫਟਕਣ ਡਮਰਚੂ#ਕਢ ਕੰਗਲ ਖੋਲਿ ਬਲਾਇਹੈ ॥#ਉਥ ਫੁੱਥਲ ਘੁੰਮਨ ਘੋਰ ਕਰ#ਭਕਰੂਲਹ ਧੁਧ ਮਚਾਇਹੈ ॥#ਲੁੱਥ ਪਲੁਥ ਧਰ ਨਾਲ ਧੜ#ਪਿੰਜਰ ਕੁੰਤਕ ਖਇਹੈ॥#ਲਪਟ ਝਪਟ ਲੇ ਤੇਗਨਾ#ਲਰ ਸੂਰਾ ਘਨਾ ਘਤਾਇਹੈ॥#ਖਚਕ ਖਪਨ ਜਹਿ" ਜਮਧੜੇ#ਰਣ ਲੁੱਥ ਪਲੁੱਥ ਲੁਠਾਇਹੈ॥#ਰਕਤ ਪਲੇਟੀ ਜੋਗਣੀ ਹੁਣ#ਦੁਰਜਨ ਖੇਤ ਖਪਾਇ ਹੈ ॥#ਰੁੰਡ ਮੁੰਡ ਘਮਸਾਣ ਖੇਤ ਰਣ#ਜੰਬੁਕ ਗਿਰਝ ਅਘਾਇਹੈ॥#ਧਮ ਧਮਾਕੋ ਜਬਜਰਜੰਗ#ਗੜ੍ਹ ਕੋਟਨ ਕੋਟਕ ਢਾਹਿਹੈ॥#ਕੜ ਧੜਦੇ ਪੜਸਨ ਭੇੜ ਕਰ#ਸੈਲਹਿ ਸੈਲ ਭਿੜਾਇਹੈ॥#ਗਗਨ ਕੜੱਕੀ ਬੀਜੁਲੀ#ਪਰਲਉ ਪਰਲੋਕ ਖਪਾਇਹੈ॥#ਉਤਲਕ ਧੁਮੰਤਲ ਢਾਇਅਨੁ#ਬਹੁ ਮੁੰਡਕ ਮੁੰਡ ਭਿੜਾਇਹੈ॥#ਬਰਹਰ ਕੰਪੈ ਧਰਮਰਾਇ#ਰਣ ਸੂਰਾ ਘਾਨ ਘਤਾਇਹੈ॥#ਸੱਜੇ ਬੋਹਿਥ ਧੱਕਿਆ#ਕਰ ਖੱਬੇ ਖੜਗ ਮਚਾਇਹੈ॥#ਨਿਬੇੜਾ ਹਿੰਦੂ ਤੁਰਕ ਦਾ#ਰਣ ਮੱਧੇ ਖੜਗ ਚੁਕਾਇਹੈ॥#ਜੱਗ ਅਰੰਭ ਤਿਂਹ ਜੁੱਗ ਹੁਣ#ਮਾਸ ਮਾਨੁਖ ਵਿੱਚ ਘਤਾਇਹੈ॥#ਰਕਤ ਖਪਰ ਭਰ ਜੋਗਣੀ#ਰਣ ਮਸਤ ਮੰਗਲ ਗੁਣ ਗਾਇਹੈ॥#ਕੇਸ ਬਿਨਾ ਸਿਰ ਕੱਟੀਐ#ਚਿੰਘਾਵੈ ਕਵਣ ਛੋਡਾਇਹੈ॥#ਹੁਕਮ ਮੰਨੇ ਪ੍ਰਭੁ ਬਖਸਲੇ#ਨਿਗੁਰਾਂ ਨੂੰ ਇਹੋ ਸਜਾਇਹੈ॥#ਵਡੇ ਜੰਗ ਗੋਬਿੰਦਸਿੰਘ#ਦਲ ਕੋਕਟ ਕੋਟ ਖਪਾਇਹੈ॥#॥ ਦੋਹਰਾ ॥#ਆਸਾ ਨਾ ਕਰੁ ਬ੍ਰਹਮਨਾ ਨਾ ਪਰਸੋ ਪਗ ਜਾਇ ॥#ਪ੍ਰਭੁ ਤ੍ਯਾਗ ਦੂਜੇ ਲਗੇ ਕੁੰਭਿ ਨਰਕ ਮਹਿ ਪਾਇ ॥
ਸਰੋਤ: ਮਹਾਨਕੋਸ਼