ਇਕ ਬੁੱਢੇ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦਿਆਂ ਵੇਖ ਕੇ ਮਿਰਣਾਲ ਨੇ ਅਚਲਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ—ਇਹੋ ਨੇ ਮੇਰੇ ਮਾਲਕ ਦਾਦੀ ਜੀ । ਹੱਛਾ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਹੀ ਦੱਸੋ ਇਹਨਾਂ ਬਹੱਤਰ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬੁੱਢੇ ਨਾਲ ਕੀ ਮੈਂ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਹਾਂ ? ਏਸ ਜਨਮ ਦਾ ਰੂਪ ਜੋਬਨ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਗਿਆ।
ਪੁੱਤਰ ! ਜਿੱਦੋਂ ਹਟ ਜਾਹ ! ਅਸੀਂ ਤੇਰਾ ਕੀ ਵਿਗਾੜਿਆ ਏ, ਕਿ ਤੂੰ ਸਾਨੂੰ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਜੀ ਮਾਰਨ ਲੱਗਾਂ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਬਾਲੀ ਊ ਅੱਗੇ ਸਾਡੀ ! ਕੱਖੋਂ ਹੌਲੇ ਤੇ ਪਾਣੀਉਂ ਪਤਲੇ ਕਰ ਛੱਡਿਆ ਈ।
ਜੋ ਫੈਸ਼ਨ ਲਈ ਪੈਸੇ ਕੱਠੇ ਕਰਨ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਂਦਿਆਂ ਛੱਡ ਕੇ ਦਫਤਰੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੁਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ, ਉਹ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਜਨਤਾ ਤੇ ਜੁਲਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਪੱਟ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਕੋਈ ੯੦੦ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਭਾਰਤ ਵਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਉੱਧੜ ਧੁੰਮੀ ਮਚਾਉਣੀ ਅਰੰਭ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖੂਬ ਮਿੱਟੀ ਖਰਾਬ ਕੀਤੀ।
ਉਹ ਬੋਲੀ, ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਾਂ, ਗੱਲ ਤਾਂ ਚੌੜ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਦਾਦੇ ਹੋਰਾਂ । ਮੈਨੂੰ ਸਭ ਪਾਸਿਓਂ ਮਿੱਟੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਏਸ ਬੁਢੇ ਦੇ ਪੱਲੇ ਪਾਉਣ ਨਾਲੋਂ ਜੇ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਗੰਗਾ ਵਿਚ ਹੀ ਧੱਕਾ ਦੇਂਦਾ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਸੀ, ਕਿਉਂ ਭੈਣ ਹੈ ਨਾ ਠੀਕ ?
ਦੁਨੀਆਂ ਖਾਏ ਮਲਾਈਆਂ, ਤੇਰੇ ਹਿੱਸ (ਆਈ) ਛਾਹ, ਮੋਟਾ ਠੁੱਲਾ ਪਹਿਨ ਲੇ, ਮਿੱਸੀ ਹਿੱਸੀ ਖਾਹ।
ਕੰਮ ਚੰਗਾ ਚੱਲ ਪਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਦਾ ਇਹ ਸਾਲ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੈ, ਹਰ ਪਾਸਿਉਂ ਘਾਟਾ ਹੀ ਘਾਟਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤੇ ਮਾੜੇ ਸਤਾਰੇ ਥੱਲੇ ਆ ਗਏ ਹਾਂ।
ਮੇਰੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨੇ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਬਦਤਮੀਜ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਬੜੀ ਸਾਫ ਸਥਰੀ ਸੀ । ਪਰ ਤੁਸਾਂ ਤਾਂ ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਭੈਣ ਸਭ ਨੂੰ ਪੁਣ ਦਿੱਤਾ।
ਸਵਾ ਸਾਲ ਪੇਕੇ ਰਹਿ ਕੇ ਸ਼ਿਆਮਾ ਦੇ ਸੁਭਾਉ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਤਬਦੀਲੀ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਜਿਸ ਪਤੀ ਨਾਲ ਉਹ ਲਾਹੌਰ ਹੁੰਦਿਆਂ ਅਕਸਰ ਗੱਲ ਗੱਲ ਤੇ ਖਹਿਬੜਦੀ ਸੀ, ਉਸੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮਾਲਾ ਫੋਰਦਿਆਂ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਚੌਦਾਂ ਪੰਦਰਾਂ ਮਹੀਨੇ ਗੁਜ਼ਾਰੇ ਸਨ।
ਇਸ ਮਾਲ ਵਿੱਚ ਨੁਕਸ ਸੀ, ਲੱਗਣ ਦੀ ਆਸ ਤੇ ਘੱਟ ਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਲੱਗ ਹੀ ਗਿਆ।
ਇੱਕ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, 'ਲੈ ਬਈ ਅੱਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੇ ਨਵਾਂ ਮਾਲ ਅਟੇਰਿਆ ਈ" ਤੇ ਦੂਜੇ ਨੇ ਅੱਗੋਂ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ- ''ਰੰਗੀਲਾ ਆਦਮੀ ਏ, ਕੀ ਪਰਵਾਹ ਸੂ, ਰੋਜ਼ ਨਵੀਂ ਤੋਂ ਨਵੀਂ ਬੁਲਬੁਲ ਫਸਾ ਲੈਂਦਾ ਏ।"
ਤੇਰੀਆਂ ਮਖਮਲਾਂ ਅਤਲਸਾਂ ਬਾਰਤਾਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਇਕ ਵਾਰੀ ਝਾਤ ਪਾਣ ਵਾਲਾ। ਮਾਰਾਂ ਜੁੱਤੀ ਦੀ ਨੱਕ ਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਤੇਰੀ, ਜੰਮਿਆ ਆਸ਼ਕਾਂ ਕੌਣ ਭਰਮਾਉਨ ਵਾਲਾ।