ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਕਹਾਣੀ

ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਪਨਾਮਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਥੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਟੱਪ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਪਨਾਮਾ ਦੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਕੇ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਨਾਮਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਾਂਗ, ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਓਨੀ ਹੀ ਡਰਾਉਣੀ ਹੈ।

ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਪਨਾਮਾ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ 84 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਨਹਿਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਰੂਮੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਜੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 49 ਸਾਲ ਪਨਾਮਾ ਵਿੱਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਸਬੂਤਾਂ ਵਜੋਂ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦਾ ਪਾਸਪੋਰਟ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਆਈਡੀ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਬੂਤ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਇਸਨੂੰ ਅਣਦੇਖਿਆ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੋਤੇ, ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 1951 ਵਿੱਚ, ਸਾਡੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਪਨਾਮਾ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਏ। ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ 1968 ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬੀਤ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਸੰਦੂਕ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਮਿਲੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੇ ਜੌਬ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਪੰਜ ਗ੍ਰੰਥੀ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਜੋ ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਲਿਆਏ ਸਨ।

ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਸਨੇ ਇਸ ਪੂਰੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਜੋੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਪਨਾਮਾ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਵਿਆਪਕ ਖੋਜ ਕਰਨ 'ਤੇ, ਉਸਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਲੱਖ ਪੰਜਾਹ ਹਜ਼ਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਲਕੱਤਾ ਗਏ ਸਨ। ਉਹ ਕਲਕੱਤਾ ਤੋਂ ਸ਼ੰਗਾਈ ਗਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪਨਾਮਾ ਲਈ ਇੱਕ ਜਹਾਜ਼ ਲੈ ਗਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਉੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਫੈਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ 'ਤੇ, ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਡੇਢ ਲੱਖ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਲਗਭਗ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਉਹ ਉੱਥੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਜਹਾਜ਼ 'ਤੇ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨੀ ਪਈ ਸੀ।

ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ
ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਬਾਰੇ ਪਨਾਮਾ ਵਿੱਚ ਦੂਤਾਵਾਸ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਰਾਜਦੂਤ ਦੋਵਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਪਨਾਮਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲੰਬੀ ਨਹਿਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

Gurpreet | 20/01/25