ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਸ਼ੂਟ ਵੱਟ ਕੇ ਜਾ ਤੇ ਚਿੱਠੀ ਪਾ ਆ।

ਜੋਗੀ ਹੋਣਾ ਸਖਤ ਹੈ, ਸਮਝ ਨਾ ਹੋ ਮਗ਼ਰੂਰ, ਸੂਲੀ ਉੱਤੇ ਖੇਡਣਾ ਜੈਸੇ ਸ਼ਾਹ ਮਨਸੂਰ।

ਅੱਜ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣਾ ਨਿਰੀ ਪੂਰੀ ਉਸਤਰਿਆਂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਤੇ ਸੂਲਾਂ ਦੀ ਸੇਜ ਹੈ। ਖਿਆਲ ਕਰੋ ਕਿ ਬਿਲਕੁਲ ਬੇਸਰੋ ਸਾਮਾਨੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਏਡੀ ਵੱਡੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਿਰ ਤੇ ਚੁੱਕਣਾ ਕਿੰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ਏ ਉਹਨੂੰ ? ਅਜੇ ਪਰਸੋਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਹਨੂੰ ਚੰਗੀ ਭਲੀ ਵੇਖਿਆ ਸੀ। ਦੁਆ ਵੀ ਆਪੇ ਉੱਠ ਕੇ ਪੀ ਲਈ ਸਾਸੂ, ਹੁਣ ਫੇਰ ਕੀਹ ਸੂਲ ਵੜ ਗਿਆ ਸੂ ? 
 

ਇੱਧਰ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਉਸੇ ਝੰਗੀ ਬਾਬਤ ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚੋਤਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਤੇ ਢਾਣੀਆਂ ਬਣਾ ਬਣਾ ਕੇ ਲੋਕੀ ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੁੰਦਿਆਂ ਮਾਮਲਾ ਮਜ਼ਹਬੀ ਸੂਰਤ ਫੜ ਗਿਆ।

ਸੰ: ੧੮੪੯ ਈ: ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਹਿੰਦ ਦੇ ਨਾਲ ਰਲਾ ਲੀਤਾ। ਫੇਰ ਸਮੇਂ ਨੇ ਪਲਟਾ ਖਾਧਾ: ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਿਆ। ਨਗਰ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਚਰਚਾ ਫੈਲਿਆ।

ਸੁਭਦਾ ਦੀ ਸੱਸ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਨੀ ਤੂੰ ਅਜੇ ਚਰਖਾ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਿਆ ? ਉੱਤੋਂ ਰਾਤ ਹੋਣ ਆਈ ਏ ; ਚੌਂਕੇ ਦੀ ਸਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੈਣੀ, ਸੂਰਜ ਉਤੋਂ ਘਰੋਣ ਲੱਗਾ ਏ। ਵੇਖੋ ! ਨੀ ਤੇਰੇ ਗਾਉਣੇ ਮੁੱਕਦੇ ਨਹੀਂ, ਜੋ ਹਰ ਵੇਲੋ ਰੂੰ ਰੂੰ ਛੋਹੀ ਰਖਨੀ ਏਂ; ਉੱਠ ਤੇ ਚੁੱਕ ਚਰਖਾ।

ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਅੰਗੂਠੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ, ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਏ ਪਈ ਭਾਵੇਂ ਸੂਰਜ ਐਧਰ ਦਾ ਉੱਧਰ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਉਹ ਕਦੇ ਅੰਗੂਠੀ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਾ ਲਾਹੁਣਗੇ।

ਓੜਕ ਸੰਮਤ ੧੮੦੪ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਕੰਧਾਰ ਬਲਖ, ਸਿੰਧ, ਕਾਬਲ, ਕਸ਼ਮੀਰ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਆਇਆ। ਸਾਰੇ ਦੇਸ ਵਿੱਚ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਪੈ ਗਈ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੂਤ ਆਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ੇਖੂਪੁਰੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨੌਸ਼ਹਰੇ ਤੇ ਫਗਵਾੜੇ ਤੱਕ ਦੁਸ਼ਟਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀਆਂ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਤੇ ਪੰਥ ਦੇ ਵੈਰੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁਣ ਚੁਣ ਕੇ ਸੋਧਿਆ।
 

ਜਿਹੜੇ ਵੀਰ ਦੀ ਭੈਣ ਮੁਟਿਆਰ ਵਿਧਵਾ, ਭਾਬੀ ਸੂਹੇ ਸਾਵੇ ਕੀਕਰ ਲਾ ਲਏਗੀ ?

ਸ਼ਾਮੂ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਜੱਸੋ ਦੀ ਮੰਗਣੀ ਲਈ ਗਿਰਧਾਰੀ ਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਸੁਰ ਮੇਲੀ। ਜੱਸੋ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤੇ ਉਹਦਾ ਜੀ ਸੜ ਗਿਆ ਏਸ ਗੱਲੋਂ। ਇਹ ਸੂਹ ਅਸਾਂ ਵੀ ਕੱਢ ਲਈ ਪਈ ਜੱਸੋ ਦਾ ਰੁਖ਼ ਕਿੱਧਰ ਏ।

ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਜਗਤ ਦੀ ਖੁਦਗਰਜ਼ੀ ਦੀ ਮਰਯਾਦਾ ਤੋਂ ਇਕ ਘਰ ਵੱਖਰੇ ਨਮੂਨੇ ਦਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਇਹ ਆਮ ਵਰਤਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਗੱਲ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸ਼ੁਦਾ ਭੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਾਇਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਸ਼ੁਦਾ ਹੀ ਹੋਵੇ।