ਨਿਤ ਘਰ ਆਂਦਿਆਂ ਉਹ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਪੀਤਾ ਭਰਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਰੱਜ ਕੇ ਕੁੱਟਦਾ ਸੀ। ਅੱਜ ਉਹ ਰੁੱਸ ਕੇ ਘਰੋਂ ਹੀ ਚਲਾ ਗਿਆ। ‘ਰੋਸੇ ਭਾਗ ਝਿਕੀ ਦੇ ਖੁਲ੍ਹੇ' ਕੁਝ ਘੜੀਆਂ ਤਾਂ ਅੱਜ ਮੈਂ ਵੀ ਸੁੱਖ ਦੀਆਂ ਕੱਟਾਂਗੀ।
ਕੱਲ੍ਹ ਹੀ ਹਸਪਤਾਲੋਂ ਘਰ ਪੁੱਜਾ ਹਾਂ। ਅੱਜ ਸ਼ਾਹ ਗਾਟੇ ਆ ਚੜਿਆ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਤੇ 'ਰੋਗਣ ਗਈ ਤੇ ਸੋਗਣ ਆਈ' ਵਾਲਾ ਹਾਲ ਹੈ।
'ਰੋਗ ਦਾ ਮੂਲ ਖਾਂਸੀ ਤੇ ਲੜਾਈ ਦਾ ਮੂਲ ਹਾਸੀ' ਦੀ ਅਖਾਉਤ ਸੱਚੀ ਹੈ ਤੇ ਦਰੋਪਤੀ ਦੀ ਮਸ਼ਕਰੀ ਨੇ ਹੀ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦਾ ਮਹਾਨ ਜੁੱਧ ਰਚਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਤੂੰ ਆਪ ਦੁਖੀ ਹੈਂ। ਇਸ ਲਈ ਤੈਨੂੰ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਹੀ ਦੁਖੀ ਦਿਸਦੀ ਹੈ। 'ਰੋਗੀ ਕੈ ਭਾਣੇ ਸਭ ਰੋਗੀ।"
ਲੱਖੂ- ਵਿਚਾਰਾ ਕੰਮ ਤਾਂ ਬੜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਵਿਚਾਰੇ ਨੂੰ ਸਿਰ ਚੁੱਕਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦਾ। ਜੋ ਕਮਾਂਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਾਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਹੀ ਪੁਚਾ ਆਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਮੇਲੇ ? 'ਰੋਗੀ ਦਾ ਖਾਧਾ ਤੇ ਕਰਜ਼ਾਈ ਦਾ ਕਮਾਇਆ ਬਰਾਬਰ' ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਜਿਤੁ ਦਾਰੂ ਰੋਗ ਉਠਿਅਹਿ ਤਨਿ ਸੁਖ ਵਸੈ ਆਇ । ਰੋਗ ਗਵਾਇਹਿ ਆਪਣਾ ਤੇ ਨਾਨਕ ਵੈਦੁ ਸਦਾਇ ।
ਨਾਨਕ ਪਰਖੇ ਕਉ ਤਾ ਪਾਰਖ ਜਾਣ। ਰੋਗੁ ਦਾਰੂ ਦੋਵੈ ਬੁਝੈ ਤਾਂ ਵੈਦ ਸੁਜਾਣ।
ਰੋਗੁ ਵਡੋ ਕਿਉ ਬਾਧਉ ਧੀਰਾ । ਰੋਗੁ ਬੁਝੈ ਸੋ ਕਾਟੇ ਪੀਰਾ ।
ਸਿਆਣਿਆ ਆਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਇਮਤਿਹਾਨ ਪਾਸ ਕਰ ਲੈਣ ਜਾਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਘੋਖ ਲੈਣ ਵਿਚ ਨਹੀਂ। ਅਸਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਵਿੱਦਿਆ ਦੀ ਭੁੱਖ ਉਪਜਾਉਣ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ ਦੇ 'ਰੋਟੀਆਂ ਕਾਰਨ ਤਾਲ ਪੂਰਨ' ਵਾਲੇ ਉਸਤਾਦਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸਗੋਂ ਵਿੱਦਿਆ ਦੀ ਭੁੱਖ ਮਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮਿੱਤ੍ਰਾ ‘ਰੋਟੀ ਖਾਈਏ ਸ਼ੱਕਰ ਨਾਲ, ਦੁਨੀਆਂ ਲੁਟੀਏ ਮੱਕਰ ਨਾਲ' ਸੱਚ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁਣ ਕਿੱਥੇ ?
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਅਜੇ ਤਾਂਈਂ ਆਪਣੇ ਮਾਮੇ ਨਾਲ ਹਿਸਾਬ ਨਹੀਂ ਕਰਿਆ ਤਾਂ ਵਧੀਕ ਦੇਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ। ਵੇਖੋ ਨਾ, ‘ਰੋਟੀ ਚੋਪੜੀ ਤੇ ਵਣਜ ਰੁਖਾ' ਹੀ ਠੀਕ ਹੁੰਦਾ ਏ ।
ਇਹ ਤਾਂ ਜੋ ਜੀਅ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ‘ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਪਲੂਦਾ ਤੇ ਟੁੱਕਰ ਨੂੰ ਦੁਆ' ਵਾਲਾ ਇਸ ਦਾ ਹਾਲ ਹੈ, ਚੰਗੇ ਮੰਦੇ ਦੀ ਇਸ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਨਹੀਂ।