ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਸ਼ਾਮੂ ਜੂਠ ਦੀ ਕੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਉਂ। ਉਹ ਤੇ ਸਕੇ ਪਿਉ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਪੈਸਾ ਛੱਡਣ ਵਾਲਾ। ਕਈਆਂ ਦੇ ਝੁੱਗੇ ਚੌੜ ਕੀਤੇ ਸ਼ਾਮੂ ਨੇ। ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਭੇੜਿਆ ਏ, ਸੁੱਕਾ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ। ਦਾ ਲੱਗੇ ਤੇ ਸਮੂਲਚਾ ਈ ਨਿਗਲ ਜਾਂਦਾ ਏ।

ਚਾਇਆ ਇੱਕ ਜੁਆਨ ਨੇ, ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਸੁੱਕਾ, ਵਿੱਚ ਪਤਾਲੀ ਖੱਡ ਦੇ ਸਿਰ ਪਰਨੇ ਵਾਹਿਆ।

ਇੱਕ ਦਿਨ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਤੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗੇ ਜਿਵੇਂ ਪੇਟ ਜਕੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾ ਪਚਦੀ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੇਠਾਂ ਹੀ ਹੇਠਾਂ ਬਹਿੰਦਾ ਜਾਂਦਾ। ਕੜੀ ਵਰਗਾ ਉਹਦਾ ਸਰੀਰ ਸੁੱਕ ਸੁੱਕ ਕੇ ਤੀਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 

ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਮੈਂ ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਪਿਆ ਹਾਂ ਤੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਇਹ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿੱਚ ਆ ਚੁੱਕਾ ਤੇ ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ, ਮੇਰੀ ਕੀਤੀ ਕਰਾਈ ਤੇ ਸੁਹਾਗਾ ਫੇਰ ਦਿੱਤਾ ਏ।

ਆਉ ਨੀ ਸਈਉ, ਰਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੁਹਾਗ ਗਾਉ; ਮੇਰੀ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੈ।

ਮੇਰੀ ਵਹੁਟੀ ਬੜੇ ਸਖ਼ਤ ਸੁਭਾ ਦੀ ਸੀ। ਸਵੇਰੇ ਸਰਘੀ ਵੇਲੇ ਜਾ ਕੇ ਨੌਕਰ ਨੂੰ ਉਠਾ ਦਿੰਦੀ, 'ਵੇ ਮੂਜੂ ! ਉੱਠਦਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ? ਵੇਖ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹਨ ਲੱਗੈ। ਸੁੱਸਰੀ ਵਾਂਗ ਸੁੱਤਾ ਪਿਐ, ਰੰਡੀ ਰਿਹਾ!' ਵਿਚਾਰਾ ਜੇ ਜ਼ਰਾ ਦੇਰ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਚੀਕਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ।

ਕੀ ਕਾਂਗਰਸੀ ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਵੀ ਸੋਚ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੋਭ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰੁੜ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਉੱਤੇ ਸੁਆਹ ਦਾ ਬੁੱਕ ਧੂੜ ਦੇਣਗੇ ?

ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਬਥੇਰੀ ਸੁਆਹ ਉੱਡੀ ਹੈ ; ਹੁਣ ਉਹ ਅੱਖ ਉੱਤੇ ਕਰਕੇ ਵੇਖਣ ਜੋਗਾ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ।

ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦਵਾਈ ਇਲਾਜ ਦੇ ਉਸ ਨੇ ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੇ ਸੁਆਸ ਦੇ ਦਿੱਤੇ।

ਪੰਜ ਰੁਪਏ ਹੀ ਮੰਗੇ ਹਨ, ਕੋਈ ਤੇਰੀ ਜਾਨ ਤੇ ਨਹੀਂ ਮੰਗ ਲਈ ਜੋ ਇੰਨੀ ਸੀੜ੍ਹ ਵੱਟ ਲਈ ਊ।

ਭਾਗ ਭਰੀ ਦੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਨੇ ਮਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਅੱਜ ਫਿਰ ਭਾਗ ਭਰੀ ਆਪਣੇ ਗਵਾਚੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਉਹਦੇ ਘਰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਉੱਥੇ ਜਾ ਕੇ ਚੀਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ “ਕੁਥੇ ਵੇ ਮੈਂਢਾ
ਲਾਲ ? ਉਸ ਕੀ ਕੋਈ ਜ਼ਰਥ ਆਈ, ਉਸ ਕੀ ਕੁਸੇ ਕੁਝ ਆਖਿਆ, ਉਸ ਪਾਸੇ ਕੁਸੈ ਅੱਖ ਪਰਤੀ ਕੈ ਤੱਕਿਆ, ਮੈਂ ਉਸਨੇ ਸੀਰਮੇਂ ਛਿਕੀ ਲੈਸਾਂ, ਉਸਨਾ ਜਣ ਬਚਾ ਘਾਣੀ ਹੋਈ ਕੇ ਰਹਿਸੀ'।

ਕਿਸੇ ਸੀਨੇ 'ਚ ਪੁੱਤ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਛੇਕ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਦਿਲ 'ਚ ਧੀ ਗਈ ਦਾ ਦਾਗ਼।