ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਬਹਿ ਕੇ ਸੋਚ, ਇਹ ਭੂਲਣਾ ਮਹਿਲ ਤੇਰਾ, ਕਿਸੇ ਢੋਲ ਦੇ ਪੋਲ ਤੇ ਖੜਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ।

ਚੰਨੋ ਨੇ ਕਪੂਰਿਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਸੀਰੀ ਦੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਚੂਹੜੀ ਨੂੰ ਪਰੇਰ ਕੇ ਰੂਪ ਕੋਲ ਘੱਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸਵੇਰੇ ਸਾਡੀ ਕਪਾਹ ਦੀ ਵਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਆ ਕੇ ਮਿਲ ਜਾਵੇ । ਰੂਪ ਨੇ ਚੂਹੜੀ ਦੀ ਸ਼ੱਕਰ ਘਿਓ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹ ਚੰਗੀ ਰੋਟੀ ਖਾ ਕੇ ਢੋਲ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਰੂਪ ਸਮਝਦਾ ਸੀ, ਚੰਨੋ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਘਰ ਆ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ । ਉਸ ਦੀ ਭੇਜੀ ਸਾਂਝਣ ਨੂੰ ਤਾਂ ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰ ਦੇਵਾਂ।

ਇਹ ਇੱਕ ਸਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ਪੈਦਾ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਦ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਇਹ ਘਾਪਾ ਮੇਲਣਾ ਬਹੁਤ ਅਸੰਭਵ ਸੀ। ਅਜ ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ, ਕੰਵਲ; ਨਰੂਲਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ, ਪਾਲ, ਆਦਿ ਚੰਗੇ ਤੋਂ ਚੰਗੇ ਨਾਵਲਾਂ ਦੇ ਢੋਏ ਲੈ ਕੇ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ, ਸਜ ਧਜ ਨਾਲ ਖੜੋਤੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ ਪਰ ਤਦ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ਇੱਕਲਾ ਸੀ, ਕੱਲਰ ਦਾ ਕੰਵਲ ਸੀ।

ਇਹ ਤੇ ਮੇਰੇ ਕੋਈ ਚੰਗੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਏ, ਜੋ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਕੱਢਣ ਦਾ ਆਪ ਢੋ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਏ । ਉਸ ਦੀ ਬੜੀ ਕਿਰਪਾ ਹੈ।

ਤੜਕੇ ਤੁਰਿਆ ਕਾਫ਼ਲਾ, ਉੱਠੀ ਬਾਂਗ ਦਰਾ । ਕਿਸਮਤ ਅੱਗੋਂ ਬਹੁੜ ਕੇ ਦਿੱਤਾ ਢੋ ਢੁਕਾ । ਤੂੰ ਰਾਹ ਜਾਂਦੇ ਧਿਆਨ ਨੂੰ ਆਪੇ ਲਿਆ ਵੰਗਾਰ, ਵੇਖ ਸਜਾਈ ਵਿਲਕਦੀ ਪੰਘਰ ਪਿਆ ਪਿਆਰ ।

ਸ਼ਾਹ ਜੀ ! ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਏ ਪਈ ਸਰਦਾਰ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦਾ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਵੱਜ ਬੜਾ ਏ, ਭਾਵੇਂ ਅਸਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਢੇਰੀ ਖਾ ਮੁਕਾ ਛਡੀ ਏ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਏ ਕਿ ਇਹ ਵਿਆਹ, ਭਾਵੇਂ ਔਖਾ ਹੋਵੇ ਭਾਵੇਂ ਸੌਖਾ, ਗੱਜ ਵੱਜ ਕੇ ਹੋਵੇ । ਕਿਸੇ ਗੱਲੋਂ ਫਿੱਕ ਨਾ ਪਏ ਤੇ ਪੜਦਾ ਬਣਿਆ ਰਹੇ।

ਨੌਕਰ ਨੇ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਕਿਹਾ- ਬੇਹੀਆਂ ਸੜੇਈਆਂ ਚੱਬ ਕੇ ਢਿੱਡ ਭਰੀਂਦਾ ਏ, ਫੇਰ ਵੀ ਤੁਹਾਡਾ ਢੀਂਗਾ ਸਿਰ ਉੱਤੇ। (ਮੇਰੀ ਤਨਖ਼ਾਹ ਦੇ ਦਿਓ, ਮੈਂ ਇਹ ਨੌਕਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ)।

ਸ਼ਾਹ ਜੀ, ਇਸ ਮੁਆਮਲੇ ਵਿੱਚ ਢਿੱਲੇ ਹੋ ਕੌਣ ਬੈਠੇ। ਕਾਕੀ ਜੁਆਨ ਏ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਘਰ ਬਿਠਾਉਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ । ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਸਾਕ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹੋਰ ਯਤਨ ਕਰੋ।

ਮੇਰੇ ਸੂਰਮੇ ਸ਼ੇਰ ਦਲੇਰ ਯੋਧੇ, ਫੜ ਕੇ ਦੁਸ਼ਮਨਾਂ ਤੂੰਬੇ ਉਡਾ ਦਿੰਦੇ । ਢਿੱਬਰੀ ਟੈਟ ਕਰ ਕੇ ਨਮਦਾ ਕਸ ਦੇਂਦੇ, ਗਿਚੀ ਫੜ ਕੇ ਧੌਣ ਭਵਾ ਦੇਂਦੇ।

ਜੁਆਨ ਪੁੱਤ ਦੀ ਮੌਤ ਤੇ ਮਾਂ ਢਿੱਡੋ ਢਿੱਡ ਪਿੱਟ ਰਹੀ ਸੀ।

ਉਸ ਨੇ ਇੰਨਾ ਹਸਾਇਆ ਕਿ ਢਿੱਡੀਂ ਪੀੜਾਂ ਪੈ ਗਈਆਂ।

ਉਹ ਪਿਆਰ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਦੇ ਢਿੱਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਲਈ ਹਰ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਜੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।