ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਸਾਹਬ ਕੁਲੀ ਦਾ ਦਮ ਵੇਖਣ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਹੱਲਾ ਸ਼ੇਰੀ ਦਿੰਦਾ ਗਿਆ। ਕੁਲੀ ਵੀ ਇਨਾਮ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾਂ ਬੋਝ ਚੁੱਕੀ ਗਿਆ।

ਐਵੇਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਨਾ ਜੀ ਇਹ ਸ਼ਾਨ ਬਣ ਗਈ। ਦੰਮ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਿਆ ਤੇ ਕੇਵਲ ਇਸ ਕਾਲੀਨ ਤੇ ਲੱਗਾ ਹੈ।

ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਾਂਗ ਮੌਸਮ ਉੱਤੇ ਵੀ ਉਹ ਸਮਾਂ ਆਇਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇ ਮੌਤ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਆਪੋ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ-ਜਦ ਇਕ ਮੌਸਮ ਦਾ ਬੁਢੇਪਾ ਦੰਮ ਤੋੜ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਦੂਜੇ ਦਾ ਬਚਪਨ, ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿੱਚ ਅੰਗੜਾਈਆਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

ਹੁਣ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕੁਤ-ਕੁਤਾੜੀਆਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਦੰਦੀਆਂ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਵੜਨ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਸਨ ਲੈਂਦੀਆਂ।

ਸ: ਤਲੋਕ ਸਿੰਘ, ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਵੇਖ ਕੇ ਦੰਦੀਆਂ ਪੀਹ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜੇ ਪ੍ਰਾਹਣਿਆਂ ਦਾ ਡਰ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਹੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਮਜ਼ਾ ਚਖਾਉਂਦਾ।

ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਕਿ ਮੋਹਨ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕਦੇ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਮੋਹਨ ਉਸ ਨੂੰ ਸਦਾ ਹੀ ਮਾਰਦਾ ਤੇ ਦੰਦੀਆਂ ਚਿੜ੍ਹਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।

ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਉਂਗਲ ਦੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇ ਲਈ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹਾ, "ਮੈਨੂੰ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ "ਉੱਕੀ ਆਸ ਨਹੀਂ ਸੀ ; ਇਹ ਤਾਂ ਮੂਲੋਂ ਹੀ ਅਨੋਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ।"

ਚੁਕੋ ਬੇ ਓਲਾਦ ਸੀ ਤੇ ਟੂਣੇ ਕਰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਤੇ ਇਕ ਦਿਨ ਉਸ ਤਲਾਬ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਸਭ ਨ੍ਹਾਉਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਇਕ ਵੜੀ ਪੇਠਾ ਤਰ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਪੇਠੇ ਦੇ ਇਸ ਟੁਕੜੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅਨਾਜ ਵੀ ਪਏ ਸਨ । 'ਚੁਕੋ ਰੰਡੀ ਦੀ ਹੀ ਕਰਤੂਤ ਹੈ' ਸਾਰੀਆਂ ਜਨਾਨੀਆਂ ਕਹਿਣ । ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜਨਾਨੀਆਂ ਖੂਬ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਮੈਲ ਲਾਹੁੰਦੀਆਂ, ਪਰ ਚੁਕੋ ਨਲ ਮੂੰਹ ਲਾਣ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਨਾ ਪੈਂਦਾ।

ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ ਜਦ ਵਿਧਵਾ ਨੇ ਉੱਥੋਂ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ- ਬੰਟੀ ! ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਸਦਕੇ ਜਾਵਾਂ ਤੂੰ ਉਦਾਸ ਨਾ ਹੋ, ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਬੰਦ ਖਲਾਸੀ ਕਰਾਂਵਾਂਗੀ, ਜ਼ਰਾ ਧੀਰਜ ਕਰ: ਏਥੇ ਮੇਰੀ ਪਤ ਆਬਰੋ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਕਿਸੇ ਢੰਗ ਸਿਰ ਤੈਨੂੰ ਕੱਢਾਂਗੀ, ਹਾਲੇ ਜ਼ਰਾ ਦੰਦਾਂ ਹੇਠ ਜੀਭ ਦੇਹ।

ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੋਸ਼ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਦਲੀਲ ਦਿਉ । ਨਿਰੇ ਦੰਦ ਵਖਾਣ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਣਾ।

ਕੁੱਤਾ ਦੰਦ ਮਾਰ ਗਿਆ ਹੈ ; ਭਾਵੇਂ ਹਲਕਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਟੀਕੇ ਜਰੂਰ ਲਵਾ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਵੇਖ ! ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਤੇ ਤੂੰ ਇਹ ਲਫ਼ਜ਼ ਕਹਿ ਲਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਜੀਭ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੀਂ, ਫਿਰ ਜੇ ਕਿਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹੀ ਤਾਂ ਤੇਰੇ ਦੰਦ ਬਾਹਰ ਪਏ ਹੋਣਗੇ।