ਖ਼ਾਲਸੇ ਦੀ ਜਿੱਤ ਹੋਈ ਤੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਝੰਡੇ ਲੱਗ ਗਏ; ਹੁਣ ਤੀਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉੱਥੇ ਕਬਜ਼ਾ ਹੈ।
ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਰਿਹਾ ਸਾਂ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਉਸ ਦਾ ਝੋਲਾ ਪੈਂਦਾ, ਪਰ ਉਹ ਹੋਰ ਹੀ ਕੋਈ ਨਿਕਲ ਪੈਂਦਾ। ਮੈਂ ਬੜਾ ਨਿਰਾਸ ਹੁੰਦਾ।
ਮਦਨ ਦੇ ਦਿਲ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਇਸ ਵੇਲੇ ਜਿਵੇਂ ਛਾਲੇ ਪਾਈ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ । ਉਹ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ-'ਜਿਥੇ ਹਰਾਮ ਕਾਰੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਝੋਲੀਆਂ ਮੂੰਹੀਂ ਦੌਲਤ ਆਉਂਦੀ ਹੋਵੇ, ਉੱਥੇ ਡੇਢ ਸੌ ਛੱਡ, ਡੇਢ ਹਜ਼ਾਰ ਵੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ।"
ਮੁੰਦਰੀ ਗੁੰਮ ਗਈ; ਸਾਰੇ ਮਹੱਲੇ ਦੀਆਂ ਝੋਲੀਆਂ ਪੁਆਈਆਂ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਕੋਈ ਨਾ ਲੱਭੀ।
ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸਾਮੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ-ਵੇਖ; ਪੰਦਰਾਂ ਵੀਹਾਂ ਤੇਰੀ ਝੋਲੀ ਪਾਇਆ, ਤੇ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਦੇਣਾ ਵੀਹ ਵੀਹਾਂ। ਪੰਜ ਹੀ ਉੱਤੇ ਹੋਈਆਂ ਨਾਂ । ਹੱਛਾ ਏਹ ਤੇ ਹੋਇਆ ਮੂਲ ; ਇਹਦੇ ਉੱਤੇ ਪਏਗਾ ਵਿਆਜ।
ਇੱਕ ਸਖੀ ਸੌਦਾਗਰ ਦੇ ਮਨ ਮਿਹਰ ਪਈ ਦੇਖ ਕੇ ਮਾਂ ਨੇ ਮਿਹਰੂਲ-ਨਿਸਾ ਨਾਂ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਇਹ ਨਾਂ ਪਸੰਦ ਕਰ ਕੇ ਝੋਲੀ ਪਾ ਲਿਆ।
ਜ਼ਰੂਰ ਇਸ ਨੇ ਕਿਸੇ ਪੁਲਿਟੀਕਲ ਗਰਜ਼ ਨੂੰ ਮੁਖ ਰੱਖ ਕੇ ਹੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਹਟਾਈਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਤੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਝੋਲੀ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਅੱਜ ਦਾ ਇਹ ਜਲਸਾ ਬੁਲਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਸੇ ਫੰਡ ਦੀ ਅਪੀਲ ਹੈ। ਸੋ ਮੈਂ ਝੋਲੀ ਅੱਡ ਕੇ ਆਪ ਪਾਸੋਂ ਇਸ ਫੰਡ ਲਈ ਦਾਨ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ।
ਪਹਿਲਾਂ ਤੇ ਉਹ ਬੜਾ ਨਵਾਂ ਨਰੋਆ ਸੀ; ਕੋਈ ਦੋ ਸਾਲ ਹੋਏ ਉਸ ਨੂੰ ਝੋਲਾ ਮਾਰ ਗਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਇਹ ਕੰਬਣੀ ਹਟੀ ਹੀ ਨਹੀਂ।
ਚੁੱਕੋ ਆਪਣੀ ਸੱਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਕਰਦੀ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਸੜ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਦਾ ਇਹੋ ਹੀ ਗਾਲ੍ਹ ਕੱਢਦੀ ਸੀ 'ਔਂਤਰੀ ਹੋਏ ਤੂੰ ਚੁੱਕੋ ਬੰਦੜੀ ਏ। ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਟੂਣੇ ਕੀਤੇ, ਫਲ ਖਾਧੇ, ਪਰ, 'ਚੁੱਕੋ ਬੰਦੜੀਏ ਔਂਤਰੀ ਹੋਵੇ" ਉਸ ਦੀ ਸੱਸ ਦੇ ਬੋਲ ਅਮਿਟ ਸਨ, ਉਸ ਦੀ ਝੋਲੀ ਉਂਜ ਦੀ ਉਂਜ ਸੱਖਣੀ ਹੀ ਰਹੀ।
(ਸਾੜ੍ਹੀ ਵੇਖ ਕੇ) ਇੰਦਰਾ ਨੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, "ਬੜੀ ਹੀ ਸੋਹਣੀ ਹੈ। ਕਿੰਨੇ ਦੀ ਮੁੱਲ ਲੀਤੀ ਜੇ ?'' "ਇਹ ਨਾ ਪੁੱਛ ਦੀਦੀ । ਤੈਨੂੰ ਤਾਂ ਬਦਾਮੀ ਰੰਗ ਦੀ ਹੀ ਪਸੰਦ ਹੈ ਨਾ ? "ਹਾਂ।" "ਚੰਗਾ ਫਿਰ ਨੀਲੀ ਪੇਮੀ ਨੂੰ ਦੇ ਦਈਂ" ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਮਨਮੋਹਨ ਆਪ ਹੀ ਕੁਝ ਝੇਪ ਖਾ ਗਿਆ।
ਉਸਨੇ ਅਨੇਕ ਝੂਠੀਆਂ ਸੱਚੀਆਂ ਲਾ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਮੇਰਾ ਵੈਰੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।