ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਬੈਂਕ ਦੇ ਲੇਖੇ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਅਫ਼ਸਰ ਮੁਕੱਰਰ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਖਤਰਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਕੋਈ ਹੱਥ ਲਾ ਜਾਏਗਾ।

ਉਸ ਦੀ ਨੂੰਹ ਤੇ ਚੰਨ ਦੀ ਟੁਕੜੀ ਏ, ਹੱਥ ਲਾਇਆਂ ਮੈਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਤ੍ਰਿੰਝਣ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕੁੜੀਆਂ ਕਹਿੰਦੀਆਂ ਕਿ ਢੇਰੋ ਕੋਲ ਕੋਈ ਜਾਦੂ ਸੀ। ਫੂਲਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਨਾ ਮੰਨਦੀ । ਸਤੋਂ ਕਹਿੰਦੀ, "ਆਪੇ ਮੰਨਸੀ ਕੂਧਰੇ ਜੇ ਹਥ ਲਗੀ ਗਏ ਸੂ" ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਸੂਹਾਂ ਦੀ ਪਰੀ ਦੀ ਕਬਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮੰਨਦੀ ਜਦੋਂ ਸੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਆਇਆ ਤੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਪਰੀ ਦੀ ਕਬਰ ਤੇ ਵੱਟੇ ਸੁੱਟਣ ਤੇ ਮੈਂ ਹੱਸਦੀ ਰਹਾਂ। ਫਿਰ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਆਜੜਨ (ਪਰੀ) ਆਈ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਦਰਿਆ ਤੋਂ ਪਾਰ ਕਰ ਗਈ, ਫਿਰ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ। ਤੇ ਹੁਣ ਮੈਂ ਹਰ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਸੂਹਾਂ ਦੀ ਪਰੀ ਦੀ ਕਬਰ ਤੇ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਰੱਖਦੀ ਹਾਂ।

ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਇਹ ਸਾਰਾ ਕਾਰ ਵਿਹਾਰ ਠੱਗੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਤੇ ਤੁਸਾਡੇ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗੇ ਹੱਥ ਲੱਗੇ ਹਨ; ਪਰ ਰੋਜ਼ ਰੋਜ਼ ਤੇ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਨਾ ਫਸ ਸਕਦਾ ।

ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕਾਰਨ ਸ਼ਾਸਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਲਹੂ ਵਿੱਚ ਲਿੱਬੜ ਗਏ।

ਕਰਤਾਰੇ ਦੇ ਮਾਮੇ ਨੇ ਉਸ ਤੋਂ ਚੋਰੀ ਕੁਝ ਰੁਪਈਏ ਲੈਣੇ ਕਰ ਲਏ ਸਨ । ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਸਾਕ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਘਰ ਚੋਖੀ ਬਰਕਤ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਰਤਾਰੇ ਦੇ ਨਾਂਹ ਨੁੱਕਰ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਦੇ ਮਾਮੇ ਨੇ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਹੱਥ ਰੁਪਈਆ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਪਾੜ੍ਹੇ ਦੀ ਵਹੁਟੀ ਦੇ ਲੇਖ ਸਦਾ ਸੜੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ। ਜੇ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਏ ਤਾਂ ਹੋਰ ਥਾਂ ਹੱਥ ਮਾਰਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਜਾਏ ਤਾਂ ਉਂਞ ਭੁੱਖ ਨੰਗ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਏ।

ਕਾਕੇ ਤੇ ਜੈਲੋ ਦੀ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਸੀ ਕਿ ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੂਪ ਦੀ ਲੱਗਦੀ ਹੁੰਦੀ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਅਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੁਲਾਹ ਹੋ ਜਾਂਦੀ, ਉਹ ਦੋਸਤ । ਰੂਪ ਅਤੇ ਜਿਊਣੇ ਦੇ ਹੱਥ ਮਿਲਾਏ ਗਏ । ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਤੋਂ ਭੀ ਪ੍ਰਸੰਨ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਸੀ ।

ਬੇਹੋਸ਼ ਮਾਲਤੀ ਨੂੰ ਅੰਤਮ ਵਾਰ ਦੇਖ ਕੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਲੱਗ ਤੁਰਿਆ । ਭੀੜ ਵੀ ਮਗਰੋਂ ਤੁਰੀ, ਪਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੇ ਛਾਂਟਿਆਂ ਦੀ ਕਾੜ ਕਾੜ ਨਾਲ ਕੁਝ ਦੂਰ ਜਾ ਕੇ ਖਿੰਡ ਪੁੰਡ ਗਈ। ਆਂਢੀ ਗੁਆਂਢੀ ਹੱਥ ਮਲਦੇ ਰਹਿ ਗਏ ।

ਸ਼ਾਮੂ ਜੂਠ ਦੀ ਕੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਓ । ਉਹ ਤੇ ਸਕੇ ਪਿਉ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਪੈਸਾ ਛੱਡਣ ਵਾਲਾ । ਕਈਆਂ ਦੇ ਝੁੱਗੇ ਚੌੜ ਕੀਤੇ ਸ਼ਾਮੂ ਨੇ । ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਭੇੜਿਆ ਏ, ਸੁੱਕਾ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ । ਦਾ ਲੱਗੇ ਤੇ ਸਮੂਲਚਾ ਈ ਨਿਗਲ ਜਾਂਦਾ ਏ ।

ਕਿਸਮਤ ਨਾਲ ਇਹ ਸਮਾਂ ਆਇਆ ਹੈ । ਸ਼ੁਕਰ ! ਹੈ ਤੂੰ ਵੀ ਹੱਥ ਭਰਨਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਰਾਮ ਦੇ ਨੌਕਰ ਹਰ ਸਮੇਂ ਉਸਦਾ ਹੁਕਮ ਮੰਨਣ ਲਈ ਹੱਥ ਬੰਨ੍ਹੀ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।