ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਏਨਾ ਹੀ ਸ਼ੁਕਰ ਕਰਨ ਕਿ ਜਾਨ ਬਚ ਗਈ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਦੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਉੱਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਵਰ੍ਹਨ ਲੱਗੀਆਂ ਸਨ, ਜੇ ਕਾਇਦੇ ਆਜ਼ਮ ਜਾ ਕੇ ਨਾ ਰੋਕਦੇ ਤਾਂ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਕਿਤੇ ਹੱਡੀ ਪਸਲੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਭਣੀ।

ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਉਹ ਧਾਨ ਤੇ ਪੂਜਾ ਦਾ ਪੈਸਾ ਖਾਂਦਾ ਗਿਆ; ਉਸ ਦਿਆਂ ਹੱਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪੈਂਦਾ ਗਿਆ। ਬੱਸ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਵਿਹਲਾ ਰਹਿਣਾ ਤੇ ਚੰਗਾ ਚੋਖਾ ਖਾਣਾ ; ਕੰਮ ਦਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਖ਼ਿਆਲ ਰਹਿਣਾ ਸੀ । ਹੁਣ ਉਸ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।

ਨਸ਼ੇ ਨੇ ਉਸਦੇ ਹੱਡਾਂ ਨੂੰ ਰੋਗ ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਲੈਣੀਆਂ ਤਾਂ ਸੌਖੀਆਂ ਨੇ ਪਰ ਪਤਾ ਉਹਨੂੰ ਹੀ ਲੱਗਦਾ ਏ, ਜਿਹਦੇ ਹੱਡ ਵਰਤੇ।

ਉਹ ਸਮਝਦਾਰ ਬੜਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਹੱਥ ਪਾਂਦਾ ਹੈ, ਚੰਗਾ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਤੇ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੀ ਬੜਾ ਘੱਟ ਹੈ। ਹੱਡ ਰੱਖ ਹੈ।

ਬੇਬੇ ਨੇ ਆਣ ਕੇ ਘਰ ਸੋਟਾ ਲੈ ਕੇ ਮੇਰੇ ਹੱਡ ਭੰਨ ਸੁੱਟੇ।

ਬੀਬੀ ਧੀ, ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਡਰ ਨਹੀਂ। ਹੱਡ ਪੈਰ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਨੇ। ਤੇਰੇ ਜਿੱਡੀਆਂ ਧੀਆਂ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਟੱਬਰ ਸਾਂਭਦੀਆਂ ਨੇ।

ਹੱਡ ਨੇ ਹਿੱਲਣ ਆਪਣੇ ਕਿਸਮਤ ਨੂੰ ਰੋਂਦੇ, ਝੁੱਗੀਆਂ ਭਰਦੇ ਹਿੰਮਤੀ, ਜਾ ਅਗ੍ਹਾਂ ਖਲੋਂਦੇ।

ਹੁਣ ਤੂੰ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਹੱਡ ਗੋਡੇ ਰਗੜੇਂਗਾ। ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤੇਰਾ ਸਾਰਾ ਅੰਦਰਲਾ ਢਾਂਚਾ ਖੋਖਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੈਨੂੰ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਾਂ ਪਰ ਤੂੰ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੁਣਦਾ।

ਮੇਰੇ ਕਿਉਂ ਹੱਡ ਖਾਣ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈਂ। ਹੁਣ ਰੁਪਏ ਲੈ ਲਏ ਨੇ ; ਜਾਹ, ਜਾ ਕੇ ਮੌਜਾਂ ਕਰ।

ਆਪਣੀ ਧੀ ਮੈਂ ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਵੇਖ ਰਹੀ ਹਾਂ ; ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੇ ਸ਼ਾਲਾ ਕਿਸੇ ਹੱਡ-ਕੱਪ ਵੈਰੀ ਦੀ ਜਾਈ ਵੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਸੁਹਾਗਣ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਹਾਲ ਤਾਂ ਵਿਧਵਾ ਨਾਲੋਂ ਭੈੜਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਕੌੜੀ- ਕਿਹੜੀ ਗੱਲੋਂ ਤੂੰ ਥੱਕ ਗਈ ਸੋਹਲ ਰਾਣੀ ! ਕਿਹੜਾ ਹਲ ਵਾਹਿਆ ਈ ਤੇ ਕਿਹੜੀ ਕਹੀ ਮਾਰੀ ਊ! ਪਖੰਡਾਂ ਪਿੱਟੀ ਉੱਠ ਤਾਂ, ਚੱਕੀ ਪੀਹ ਦੇ ਚੁੱਪ ਕਰ ਕੇ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਮਾਰ ਮਾਰ ਕੇ ਹੱਡ ਸੁਜਾ ਦਊਂਗੀ। ਸਰਦਾ- ਹੱਡ ਸੁਜਾ ਦੇ ਮਾਂ ਭਾਵੇਂ ਜਾਨੋਂ ਮਾਰ ਸੁੱਟ ; ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਚੱਕੀ ਨਹੀਂ ਪੀਹ ਹੁੰਦੀ ਅੱਜ, ਮੇਰੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਛਾਲੇ ਪਏ ਹੋਏ ਨੇ।