ਬੀਮਾਰੀ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਪਕੜਦਾ, ਤਾਂ ਛੇਤੀ ਆਰਾਮ ਆ ਜਾਂਦਾ। ਹੁਣ ਤਾਂ 'ਮੁੱਢੋਂ ਘੁਥੀ ਡੂਮਣੀ ਗਾਵੇ ਆਲ ਪਤਾਲ' ਵਾਲਾ ਲੇਖਾ ਹੈ।
ਜੇ ਇਕੱਲੇ ਰਾਮ ਲਾਲ ਨੂੰ ਹੀ ਰਜ਼ਾਮੰਦ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਗੱਲ ਵੱਖਰੀ ਸੀ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਤਾਂ ‘ਮੁਦਈ ਸੁਸਤ ਤੇ ਗਵਾਹ ਚੁਸਤ' ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਏ। ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਹੀ ਕੰਜਰੀ ਲਈ ਔਂਸੀਆਂ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭੈਣ ਕੀ ਆਖਾਂ, ਉਸ ਦੀ ਸੰਗਤ ਸ਼ਰਾਬੀਆਂ ਕਬਾਬੀਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਹੈ । ਅਖੇ, ਮੁਨੀ ਦੀਆਂ ਸਹੇਲਣਾਂ ਜੁਲਾਹੀਆਂ ਤੇ ਤੇਲਣਾ, ਮੇਰੇ ਵੱਸ ਕੀ ਹੈ ?
ਬਸ ਵੀ ਕਰੋ ਪੰਡਤ ਜੀ ! ‘ਮੁਫ਼ਤ ਦੀ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਭੀ ਹਲਾਲ ਹੁੰਦੀ ਏ'। ਤੁਸੀਂ ਵਹਿਮ ਨਾ ਕਰੋ ਤੇ ਛਕ ਜਾਓ।
ਲੁੱਟ ਦਾ ਮਾਲ ਹੈ, ਕਿਹੜਾ ਕੋਈ ਖੱਟੀ ਕਮਾਈ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਹੈ । ਬੱਸ ਜੋ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਖੇ ‘ਮੁਫਤ ਦੀ ਗੰਗਾ ਤੇ ਗੈਰ ਦੇ ਗੋਤੇ।'
ਮੁਰਦਾ ਹੋਇ ਮੁਰੀਦ ਨ ਗਲੀ ਹੋਵਣਾ । ਸਬਰ ਸਿਦਕ ਸ਼ਹੀਦ ਭਰਮ ਭਉ ਖੋਵਣਾ ।
ਦੂਜੀ-ਨੀ ਕੀ ਲਿਆਵੇਗਾ। ਤੇਰਾ ਸੁਖਾਂ-ਲਧਾ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ?' ਤੀਜੀ-ਦੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਪੂਣੀਆਂ। ਦੂਜੀ- ਫਿੱਟੇ-ਮੂੰਹ, ‘ਮੁਰਦਾ ਬੋਲਸੀ ਤੇ ਖੱਫਣ ਹੀ ਪਾੜਸੀ ।
ਇੱਕ ਸੁਖੀ ਹਿਰਦਾ ਠਰਿਆ ਹੋਇਆ ਅਨੰਦ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੂਜਾ ਹਿਰਦਾ ਸੱਲਾਂ ਨੇ ਸਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਤੇ ਗਿੱਲੇ ਗੋਹੇ ਵਾਂਗ ਧੁਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। 'ਮੁਲਕ ਮਾਹੀ ਦਾ ਵਸੇ ਕੋਈ ਰੋਵੇ ਤੇ ਕੋਈ ਹੱਸੇ'।
ਵੇਖੋ ਨਾ, ਲਈਆਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਸੇਰ ਮੂਲੀਆਂ ਤੇ ਝੂੰਗੇ ਵਿਚ ਦੋ ਸੇਰ ਗਾਜਰਾਂ ਲੈ ਚਲੀ ਜੇ। ਅਖੇ ‘ਮੁਲ ਬਕਰੀ ਤੇ ਊਠ ਝੂੰਗਾ।'
ਕਿਨ੍ਹੇ ਪਰਤਾਵਾ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਉਹਦੀ ਦਲੇਰੀ ਦਾ। ਸਭ ਮੰਨੀ ਗਏ। ਅਖੇ 'ਮੁੱਲਾਂ ਝੰਗੜ ਗਛੇ ਨਾ, ਰਿਛ ਮਸੀਤੀ ਅੱਛੇ ਨਾ।'
ਮੇਰੀ ਤਾਂ ਪੈਂਚਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਪਹੁੰਚ ਸੀ, 'ਮੁਲਾਂ ਦੀ ਦੌੜ।' ਮਸੀਤ ਤਕ ਕਚਹਿਰੀਆਂ ਦੇ ਖਰਚੇ ਕੌਣ ਭਰਦਾ ?
ਉਸ ਪਾਸ ਹੈ ਹੀ ਕੀ ਜੋ ਤੂੰ ਕੁਰਕ ਕਰਾ ਲਏਂਗਾ । ‘ਮੁਲਾਂ ਦੇ ਦੋ ਕੱਪੜੇ, ਸੁੱਥਣ ਨਾਲਾ ਹੱਥ।'