"ਕਾਸ਼ ! ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਮੈਂ ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਵੇਖ ਕੇ ਨਾ ਜਾਂਦਾ” ਉਸ ਨੇ ਠੰਢਾ ਸਾਹ ਛੱਡਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ ਤੇ ਫਿਰ ਬੇਹੋਸ਼ ਮਾਲਤੀ ਨੂੰ ਅੰਤਮ ਬੋਸਾ ਦੇ ਕੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਲੱਗ ਤੁਰਿਆ।
ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਮੂ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕਿਹਾ- ਅਨੰਤ ਰਾਮ ਤੇਰਾ ਸੌ ਵੈਰੀ ਸਹੀ, ਪਰ ਅੱਗੇ ਪਿਆਂ ਨੂੰ ਤੇ ਸ਼ੇਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ, ਗਈ ਗੁਜਰੀ ਕਰ ਛੱਡ ਤੇ ਓੜਕ ਭਲੇ ਦਾ ਭਲਾ। ਇਹ ਵੀ ਤੇਰੀ ਕੀਤੀ ਨੂੰ ਭੁੱਲਣ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ।
ਮੰਨਿਆ, ਧਿੰਗੋ ਜ਼ੋਰੀ ਤੋਂ, ਇਨਸਾਫ ਸਹਿਮ ਕੇ ਛਹਿਆ ਹੋਇਐ, ਜਬਰ ਦਾ ਡੰਡਾ ਸਭਨਾ ਨੂੰ ਲਾ ਅੱਗੇ ਹਿੱਕਣ ਡਹਿਆ ਹੋਇਐ ।
ਤੂੰ ਦਫਤਰ ਦਾ ਕੰਮ ਪੂਰੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕਰਿਆ ਕਰ। ਅਫ਼ਸਰ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਵੀ ਮਾਣ ਨਹੀਂ, ਕਿਤੇ ਮਾੜੀ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣਾ ਅੱਗਾ ਨਾ ਮਰਵਾ ਲਈਂ।
ਤੂੰ ਕਿਉਂ ਇਹ ਪਾਪ ਕਰ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣਾ ਅੱਗਾ ਭਾਰੀ ਕਰਦਾ ਏਂ। ਇਸ ਮਾਇਆ ਨੇ ਤਾਂ ਤੇਰੇ ਕੰਮ ਆਉਣਾ ਨਹੀਂ।
ਕੋਈ ਵੀ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੱਗਾ ਪਿੱਛਾ ਵੇਖ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਾਮੂ ਸ਼ਾਹ-ਹੈਂ ਹੈਂ ! ਸੁਖ ਤੇ ਹੈ ? ਕੀ ਅਨਰਥ ਹੋ ਗਿਆ ? ਭਗਤੂ (ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਮਿੱਤਰ)- ਅਜੇ ਹੋ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਗਿਆ, ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਨ ਵਲ੍ਹੇਟ ਕੇ ਸੁੱਤੇ ਰਹੇ, ਤਦ ਹੋ ਜ਼ਰੂਰ ਜਾਏਗਾ ਤੇ ਫੇਰ ਅੱਗਾ ਪਿੱਛਾ ਨਹੀਂ ਜੇ ਸੁੱਝਣਾ।
ਸੋਚਦਾ ਸੀ ਕਿ ਨਵੇਂ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੱਥਾਂ ਤੇ ਪਾਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਸ਼ੌਕਾਂ ਤੇ ਰੁਚੀਆਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸ ਦੇ ਸ਼ੌਂਕਾਂ ਤੇ ਰੁਚੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹੋ ਜਿਹੀ ਖੁਰਾਕ ਕਿਹੜੇ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕੇਗੀ, ਇਤਿਆਦ। ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗੁਣ ਸੀ ਮਿੱਠਾ ਬਨਣਾ- ਇਤਨਾ ਮਿੱਠਾ ਕਿ ਅਗਲੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤੀਕ ਧਸ ਜਾਣਾ।
ਇਸ ਨੂੰ ਐਸੀ ਸੱਟ ਲੱਗੀ ਕਿ ਮਸਾਂ ਅਗਲੇ ਜਗੋਂ ਹੋ ਕੇ ਬਚਿਆ; ਫਿਰ ਵੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਲੱਖ ਲੱਖ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਇੰਨੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਬੇੜਾ ਹੋ ਗਿਆ।
ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ ਉਹ ਦੋ ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਕੇ ਅਗਲੇ ਘਰੋਂ ਬਚਿਆ। ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣੋਂ ਵਰਜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਚੰਦਰੀ ਆਦਤ ਛੁੱਟ ਨਾ ਸਕੀ।
ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਅਗਲਿਉਂ ਬਾਰਿਉਂ ਲੰਘ ਕੇ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ।
ਤੇਰੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਨੂੰ ਔਲਾਦ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਤੇ ਮਾਲਾ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ। ਮੇਰਿਆ ਵੀਰਾ, ਆਪਣੀ ਬੱਚੀ ਲਈ ਜੀਵੀਂ, ਮੇਰੇ ਮਗਰ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਛਾਲ ਨਾ ਮਾਰੀਂ, ਵਾਸਤਾ ਈ ਰੱਬ ਦਾ।