ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਸਾਡੇ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਇਸ ਵੇਲੇ ਇਹ ਹਾਲਤ ਦਿਸ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਵੱਢਿਉਂ ਹੀ ਹਰ ਇੱਕ ਉੱਤੇ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਚੰਗਿਆੜੇ ਸੁੱਟਦੇ ਹੋਏ ਘਰ ਫੂਕ ਤਮਾਸ਼ਾ ਵੇਖਣ ਵਾਲੀ ਖੇਡ, ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ। ਚੌਧਰ ਦੇ ਭੁੱਖੇ ਤੇ ਵਕਤ-ਟਪਾਊ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਛੱਡੋ, ਉਹ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਸਦਾ ਕੁਰਾਹੇ ਪਾਂਦੇ ਰਹੇ। ਪਰ ਦੁੱਖ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਵਰਗੇ ਸਿਆਣੇ ਆਦਮੀ ਕਿਉਂ ਏਨੇ ਨੇੜ-ਦਰਸ਼ੀ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਜਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੇ ਇਵੇਂ ਹੀ ਸਾੜ੍ਹ-ਸਤੀ ਨੇ ਤੰਗ ਕਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਲੁੱਟਿਆ ਪੁੱਟਿਆ ਜਾਵਾਂਗਾ। ਸੋਚ ਫੁਰੀ ਕਿ ਇੱਕ ਫੋਟੋ ਉਤੇ ਲਿਖ ਕੇ ਲਾ ਦਿਆਂ, 'ਬਿਨਾਂ ਆਗਿਆ ਅੰਦਰ ਆਉਣਾ ਮਨਾਂ ਹੈ, ਇਹ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸਾੜ੍ਹ-ਸਤੀ ਆਪੇ ਬੂਹੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੀ ਖਲੋਤੀ ਰਹੇਗੀ। ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਇੱਕ ਗੱਤਾ ਲਿਆ ਤੇ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਜੇ 'ਬਿਨਾਂ' ਦਾ ਲਫ਼ਜ਼ ਲਿਖਿਆ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਨਿੱਬ ਟੁੱਟ ਗਈ। ਨਿੱਬ ਦਾ ਟੁੱਟਣਾ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੰਗ ਆਵੇ ਤੇ ਇੱਕ ਜਾਵੇ, ਜਿਵੇਂ ਦਿਲ ਦੀ ਹਰਕਤ ਹੀ ਮੁੱਕ ਚੱਲੀ ਹੈ। ਦੋਸਤ ਬਥੇਰਾ ਧੀਰਜ ਦੇਣ ਕਿ ਕੋਈ ਫ਼ਿਕਰ ਨਾ ਕਰ, ਨਿੱਬ ਹੋਰ ਆ ਜਾਏਗੀ, ਪਰ ਮੈਂ ਉਸ ਦਿਨ ਰੋਟੀ ਨਾ ਖਾ ਸਕਿਆ।

ਅਕਬਰ ਨੇ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਮਿਹਰੁਲ-ਨਿਸਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਅਲੀ ਕੁਲੀ ਖਾਂ ਨਾਲ ਕਰ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਢਾਕੇ ਦਾ ਹਾਕਮ ਮੁਕੱਰਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮਿਹਰੁਲ ਨੂੰ ਸਲੀਮ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਉਹਲੇ ਕਰ ਦੇਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੰਥ ਦੋ ਕਾਜ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ।

ਬਾਗ਼ੀ ਨੇ ਫੌਜ ਦੇ ਅਫ਼ਸਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ, ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਿਸਤੌਲ ਸੁੱਟ ਕੇ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਨਾਲ ਦੋ ਪੰਛੀ ਮਾਰਨੇ ਚਾਹੇ।

ਬਹਾਦਰ ਨੂੰ ਜਹਾਨੇ ਨੇ ਜਿਮੀਂਦਾਰ ਦੇ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਸਨੇ ਉੱਥੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕੋਠਾ ਵੀ ਦੇਣ ਦਾ ਲਾਲਚ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰ ਹਾਮੀ ਭਰ ਆਇਆ। ਭਾਗ ਭਰੀ ਨੇ ਸੁਣਦਿਆਂ ਸਾਰ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਲੱਖ ਦਲੀਲਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਪਰ ਇਸ ਨੇ ਇੱਕ ਨਾ ਸੁਣੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੇ ਸੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਹਵੇਲੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦਾ ਸੱਤ ਨਹੀਂ ਕਾਇਮ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ।

ਰੋਜ ਦਾ ਕਲੇਸ਼ ਮਿਟਾਣ ਲਈ ਅੱਜ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਾ ਇੱਕ ਕਰ ਕੇ ਛੱਡਣੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸੁਖੀ ਹੋਵੋਂ ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਆਪਣਾ ਰਾਹ ਲੱਭੇ।

ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਫਿਰਦੇ ਨੂੰ ਇਕਦਮ ਹੀ ਦੌਰਾ ਪੈ ਗਿਆ।

ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਕਹਿਣਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸੋਚਕੇ ਚਪੜਾਸੀ ਨੂੰ ਘੱਲ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਸੱਦ ਲੈਂਦਾ। ਪਰ ਬਾਕੀ ਮਾਸਟਰਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਝਾੜ ਦੇਂਦਾ ਸੀ। "ਕੱਲ੍ਹ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆਏ ? ਘਰੋਂ ਹੀ ਅਰਜ਼ੀ ਕਿਉਂ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ ? ਆਪ ਆ ਕੇ ਕਿਉਂ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾ ਗਏ ?" ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਭੀ ਉਹ ਘੰਟਿਆਂ-ਬੱਧੀ ਚਿੜਚਿੜਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਏਨਾ ਬੋਲਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਝੱਗ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੀ ਸੀ। ਮਾਸਟਰ ਵੀ ਇੱਕ ਕੰਨ ਸੁਣਦੇ ਤੇ ਦੂਜੇ ਕੰਨ ਕੱਢ ਦੇਂਦੇ ਸਨ।

ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਲਾਈ ਲੱਗ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕੀ ਹੈ, ਉਹ ਸਦਾ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਤੇ ਹੀ ਨੱਚਦੇ ਹਨ।

ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਨੂੰ ਵੱਟਾ ਲੱਗੇ ।

ਰਾਜਸੀ ਲੀਡਰ ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਹੋਵੇ ਸਭ ਇੱਕੋ ਤੱਕੜੀ ਦੇ ਵੱਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਵੋਟਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਸਭ ਦੇ ਮਗਰ-ਮਗਰ ਫਿਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਪਿੱਛੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਾਰ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ।

ਮੇਰੀ ਨੂੰਹ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਤਾਂ ਭੋਲੀ-ਭਾਲੀ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਕੋਈ ਮਾੜੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਦੇਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਕ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।