ਭੈਣ ਪ੍ਰਮਿੰਨੋ, ਹੁਣ ਤੂੰ ਈ ਦੱਸ ਮੈਂ ਕਿਹੜੇ ਖੂਹ ਪਵਾਂ ? ਰਾਤੀ ਦਿਨੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹਾਂ। ਜੇ ਜ਼ਰਾ ਬੈਠ ਜਾਵਾਂ ਤਾਂ ਸ਼ਾਮਤ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸੱਸ ਬੋਲੀਆਂ ਤੇ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਕਰਦੀ ਏ।
ਪੁੱਤਰ, ਹੱਥ ਤੇ ਹੱਥ ਧਰ ਕੇ ਬੈਠਿਆਂ ਤੇ ਖੂਹ ਵੀ ਨਖੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕੁਝ ਹੱਥ ਪੈਰ ਹਿਲਾ ਤਾਂ ਜੂ ਇੱਜ਼ਤ ਬਣੀ ਰਹੇ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਮੁਥਾਜ ਨਾ ਹੋਣਾ ਪਏ।
ਹੁਣ ਤੀਕ ਤੇ ਕੁਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਿਆ ਕਿ ਅਸਾਂ ਇਸ ਦੁਕਾਨ 'ਚੋਂ ਕੀ ਖੱਟਿਆ ਹੈ । ਬੱਸ, ਖੂਹ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਖੂਹ ਹੀ ਲੱਗੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਵੱਖਰੇ ਜਮ੍ਹਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।
ਸਮਝ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਕੇ ਤੂੰ ਕਿਤਾਬ ਖੂਹ ਖਾਤੇ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਉੱਥੋਂ ਅੱਜ ਤੀਕ ਤੇ ਮੁੜ ਕੇ ਕੋਈ ਚੀਜ ਆਈ ਨਹੀਂ, ਅੱਗੋਂ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ।
ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੀਵੀਆਂ ਦੀ ਮੱਤ ਖੁਰੀ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਤੇ ਅੱਜ ਇਸਤਰੀਆਂ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹਰ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਲੁਡਣ ਦਾ ਮੂੰਹ ਸਾਵਾ ਪੀਲਾ, ਚਲੋ ਤਾਂ ਖੁਰੀ ਕਰੀਹੇ ।
ਆਪਣੇ ਘਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੋਇਆ ਸੇਠ ਬੋਲਿਆ, 'ਸਰਦਾਰ ਜੀ ! ਸਿੱਖ ਦਲੇਰ ਹੈ । ਕਰਾਚੀ ਵਿਚ ਜੇ ਸਿੱਖ ਨਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਖੁਰਾ ਖੋਜ ਮਿਟ ਜਾਣਾ ਸੀ।
ਕਾਤਲ ਝਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੁਕੇ ਪਏ ਸਨ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਨੇੜੇ ਆਇਆ, ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਖੁੰਬ ਵਾਂਗ ਉਠਿਆ, ਤੇ ਫੇਰ ਦੋ ਹੋਰ ਉੱਠੇ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ।
ਸ਼ਾਮੂ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਏ, ਪਈ ਕੋਈ ਖ਼ੁਦਾ ਖ਼ੌਫ਼ੀ ਕਰ। ਤੂੰ ਰੁਪਯਾ ਲੈਣਾ ਏ ਕਿ ਅਨੰਤ ਰਾਮ ਦਾ ਖੂਨ ਕਰਨਾ ਏ।
ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ ਦੇ ਸੁਖ ਲਈ ਆਪ ਦਾ ਅਸੂਲ ਖੁੰਢਾ ਚਾਕੂ ਹੈ । ਨੇਕੀ ਜਾਂ ਭਲੀ ਵਰਤਣ ਜਾਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਇਖ਼ਲਾਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ਉਸ ਦਾ ਫਲ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇਹ ਤਾਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਏ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ ਦਾ ਸੁਖ ਖ਼ਰਾਬ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਪਿੰਡੋਂ ਬਾਹਰ ਦੂਰ ਤੱਕ ਗੂੜ੍ਹੀ ਭਾਹ ਮਾਰਦੇ ਕਣਕ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਲੋਕ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਖੀਵੇ ਹੋ ਹੋ ਪੈਂਦੇ, ਤੇ ਜਣੇ ਖਣੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਤੇ ਇਹੋ ਗੱਲ ਸੀ "ਕਿ ਰੱਬਾ ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂਂ ਤਾਂ ਐਤਕੀ ਉਹ ਫਸਲਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਵੀਹਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਏਨਾ ਝਾੜ ਕਿਸੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਹੋਣਾ।"
ਵਾਹ ਕਿਸਮਤ ਦਿਆ ਬਲੀਆ, ਚਾੜ੍ਹੀ ਖੀਰ ਤੇ ਹੋ ਗਿਆ ਦਲੀਆ !