ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਸਮਝ ਗਏ ਕਿ ਇਸ ਮਰਦੂਦ ਨੇ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਲਏ ਬਿਨਾਂ ਮਗਰੋਂ ਨਹੀਂ ਲੱਥਣਾ। ਸੋ ਦਸਾਂ ਰੁਪਿਆਂ ਦਾ ਨੋਟ ਮੱਥੇ ਮਾਰ ਕੇ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਨ ਛੁੜਾਈ।

ਚਾਰੇ ਬੰਨੇ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਨਾ ਵੇਖ ਕੇ ਅੰਤ ਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਦਨ ਵਾਲੇ ਮਿੱਲ-ਮਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਠਾਨਿਆ ; ਪਰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਉਹ ਕਲੱਬ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰੀਂ । ਇਹ ਕਰਨਾ ਬੜਾ ਜਾਨ ਜੋਖੋਂ ਦਾ ਕੰਮ ਸੀ, ਜਦ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਹਿਮੀ ਦਿਲ ਨੂੰ ਪੱਤਾ ਪੱਤਾ ਆਪਣਾ ਵੈਰੀ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਰਮਨ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਤਲੀ 'ਤੇ ਧਰ ਕੇ ਬਲਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚੋਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਿਆਇਆ।

ਸਾਡੇ ਫ਼ੌਜੀ ਆਪਣੀ ਜਾਨ 'ਤੇ ਖੇਡ ਕੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਝੂਠੇ ਹੀ ਕਤਲ ਦੇ ਮੁਕਦਮੇ ਵਿੱਚ ਧਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਅੰਤ ਨੂੰ ਬਰੀ ਹੀ ਹੋ ਜਾਏ, ਪਰ ਕੱਲ੍ਹ ਤੋਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਤੇ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਸਾਡੇ ਸਿਪਾਹੀ ਜਾਨ ਤੋੜ ਕੇ ਲੜੇ ਪਰ ਜਿੱਤ ਪਰਾਪਤ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ।

ਹਲਦੀ ਘਾਟੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ।

ਮੈਂ ਤੇ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਬੜਾ ਚੱਟ ਚੁੰਮ ਕੇ ਜਾਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਕਦੀ ਤਿੱਖਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬੋਲੀ, ਉਸ ਦੇ ਪਸੀਨੇ ਦੀ ਥਾਂ ਲਹੂ ਡੋਲ੍ਹਨੀ ਹਾਂ।

ਮੈਂ ਕਿਸ ਕਿਸ ਪਾਸੇ ਜਾਵਾਂ। ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਸਿਆਪੇ ਪਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਕਦੇ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਵੱਲ ਨਸਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਜਾਣਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ।

ਐਸੀ ਗ਼ਲਤੀ ਕਰ ਬੈਠਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨੂੰ ਰੋਂਦਾ ਰਹਾਂਗਾ।

ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਖ਼ੂਬ ਜਾਨ ਮਾਰਾਂਗੇ ਤਾਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਜ਼ਰੂਰ ਸਫਲ ਹੋਵਾਂਗੇ।

ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਜਦੋਂ ਨੌਕਰ ਨੂੰ ਤਨਖ਼ਾਹ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਨੁੱਕਰ ਕਰਤੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ—ਮੇਰੀ ਤਨਖ਼ਾਹ ਦਿਓ, ਪੁੰਨ ਕਰਨਾ ਜੇ ਕੋਈ, ਜਾਨ ਮਾਰੀ ਏ ਬੀ ਮਹੀਨੇ। ਮੇਰੀ ਤਨਖਾਹ ਰੱਖ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਮਹਿਲ ਪੁਆ ਲੈਣੇ ਨੇ?