ਜੁੰਮਾ ਤਰਖਾਣ ਬੋਲਿਆ- ਇਹ ਰੋਜ਼ ਦਾ ਰੇੜ੍ਹਕਾ ਮੁਕਾ ਕੇ ਹੀ ਜਾਉ। ਰੱਬ ਸਬੱਬੀ ਸਾਰੇ ਜਣੇ ਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ ਨੇ। ਜੇ ਕੰਮ ਦੀ ਪੁੱਛੋ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਤੁਸਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤੀ ਕਾਹਲੀ ਏ। ਹਾਕੇਆਣਿਆਂ ਦੀ ਕੁੜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸਿਰ ਤੇ ਢੁਕਿਆ ਖੜ੍ਹਾ ਏ ਤੇ ਪਲੰਘ ਪੀਹੜੇ ਦਾ ਕੰਮ ਅਜੇ ਛੋਹਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ।
ਜਦ ਹੁਣ ਇਹ ਕੰਮ ਸਿਰ ਤੇ ਪੈ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਨਿਬਾਹਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਏ। ਮਰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਹੌਸਲਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਮਾਰ ਨਾ ਸਹਿੰਦੀ ਹੋਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜ ਸਿਰ 'ਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖ ਕੇ ਨੱਸ ਗਈ ।
ਜਦੋਂ ਮੌਕਾ ਬਣੇ ਕਿ ਰਜ਼ਾ ਮੰਨਣੀ ਹੈ, ਤਦ ਸੁਰਤ ਉਸੇ ਸੁੱਖ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਰਹੇ ਤੇ ਜੋ ਸਿਰ ਤੇ ਆ ਬਣੀ ਹੈ ਉਸ ਤੇ ਕਹੇ ''ਤੇਰੀ ਰਜ਼ਾ"।
ਪਿਉ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਬੈਠਿਆਂ ਚੱਲੀ ਕੋਈ ਨਾ ਵਾਹ, ਤੈਨੂੰ ਨਾਲ ਬਹਾਣ ਦੀ ਦੱਬੀ ਰੱਖੀ ਭਾਹ।
ਛੋਟੀ ਉਮਰੇ ਹੀ ਮੋਹਨ ਨੂੰ ਵਟਾਲਾ ਛੱਡ ਕੇ ਲਾਹੌਰ ਦਾ ਅੰਨ ਜਲ ਚੁਗਣਾ ਪਿਆ। ਦੋ ਨਿਆਸਰੀਆਂ ਜਿੰਦਾਂ ਦੇ ਤਨ ਪੇਟ ਦਾ ਭਾਰ ਇਸੇ ਅਨਾਥ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਸੀ।
ਉਹ ਕੱਛ ਵਿੱਚ ਖੂੰਡਾ ਤੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਸਿਗਰਟ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਆਖਦਾ-ਕਿਉਂ ਕਿਸ ਕਿਸ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਮੌਤ ਸਵਾਰ ਹੈ ? ਕੌਣ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਹੱਥ ਧੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉਸ ਨੇ ਤੁਹਾਡੀ ਚਿੱਠੀ ਸਿਰ ਤੇ ਰੱਖੀ ਤੇ ਫੇਰ ਪੜ੍ਹੀ।
ਇਹ ਕੰਮ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੇ ਲੈ ਲਿਆ ਤੇ ਝਗੜਾ ਮੁੱਕ ਗਿਆ।
ਅਚਨਚੇਤ ਘੋੜੇ ਦੀ ਚੀਕ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਕੀ ਵੇਖਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤਿੰਨ ਭੂਤ ਘੋੜੇ ਦੀ ਪੂਛ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਰਹੇ ਸਨ, ਤੇ ਘੋੜਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਛੁਡਾਣ ਦੀ ਸਿਰ-ਤੋੜ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਵਕੀਲ ਨੇ ਮੁੜ ਮੁੜ ਕੇ ਸ਼ਾਮੂ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਅਨੰਤ ਰਾਮ ਤੇ ਦਇਆ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਉਸ ਅੱਗੋਂ ਇਹ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ- ਨਹੀਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਬਹੁਤੀ ਸਿਰ ਦਰਦੀ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ? ਆਪਣੀ ਕੀਤੀ ਮੈਂ ਆਪ ਭਰਾਂਗਾ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ? ਤੁਸੀਂ ਕਨੂੰਨ ਮੂਜਬ ਮੇਰਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰ ਦਿਉ।
ਕੁਝ ਦੁਰਾਡੇ ਜਾ ਕੇ ਜਦ ਕਮਲ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਚੁੱਕੇ ਹੋਏ ਬੋਝ ਨਾਲ ਸ਼ੰਕਰ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਝੱਖ ਖਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਦਰਖ਼ਤ ਹੇਠ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ''ਐਥੇ ਬੈਠ ਕੇ ਰਤਾ ਸਿਰ ਦੀ ਧੁਖ ਕੱਢ ਲਈਏ, ਬਿੱਕਰਾ।